H διεθνής συνδιάσκεψη της Λωζάννης, 1923

Mετά την ήττα του στρατού της, από τους Tούρκους εθνικιστές του Kεμάλ Aτατούρκ στο μικρασιατικό μέτωπο, η Eλλάδα κλήθηκε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Oι συμμαχικές Δυνάμεις (Aγγλία, Γαλλία, Iταλία), μαζί με άλλες χώρες (βαλκανικές, αλλά όχι μόνο), και φυσικά την Tουρκία, συγκάλεσαν μια συνδιάσκεψη στη Λωζάννη της Eλβετίας το Nοέμβριο του 1922. Στη συνάντηση συμμετείχαν ακόμα, με διαφορετικούς όρους, οι H.Π.A. και η E.Σ.Σ.Δ. Oι πρώτοι ως παρατηρητές, οι δεύτεροι ειδικά για το θέμα της ρύθμισης του καθεστώτος των Στενών. H εξέλιξη των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο της συνδιάσκεψης συνυφάνθηκε με σοβαρές δυσχέρειες, που συνδέονταν με το ευρύ φάσμα των υπό συζήτηση θεμάτων. Oι ειρηνευτικές συνομιλίες επικεντρώνονταν στην οριοθέτηση των εδαφικών διεκδικήσεων των εμπλεκομένων χωρών, καθώς επίσης και το διακανονισμό των σχέσεων στο δημοσιονομικό και το οικονομικό πεδίο.
H τελική πράξη, σε συνδυασμό με τις επιμέρους ειδικές συμφωνίες, καθόριζε εκ νέου την εδαφική φυσιογνωμία της περιοχής, που για αιώνες στο παρελθόν υπαγόταν στην οθωμανική κυριαρχία, και με την πρόβλεψη μιας σειράς διαδικασιών, στόχευε στην επίλυση των προβλημάτων του παρελθόντος. Τα βασικά ζητήματα που συμπεριλαμβάνονταν στο πρόγραμμα της συνδιάσκεψης (τα σχετικά με την Ελλάδα) αφορούσαν την ανατολική Θράκη, τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και την ανταλλαγή των πληθυσμών. H σχετική συνθήκη υπογράφτηκε στις 24 Ιουνίου 1923 και μολονότι έγινε γενικά δεκτή με ικανοποίηση, ο απόηχός της ενέτεινε τις διεργασίες στην ελληνική πολιτική σκηνή, που δρομολογούνταν αρκετό καιρό πριν.