top

Επεξεργασία-Χρήση


Τα στάδια επεξεργασίας των πιο συχνά εμφανιζόμενων δημητριακών στους νεολιθικούς οικισμούς (μονόκοκκο και δίκοκκο σιτάρι και κριθάρι) ήταν: αποφλοίωση, άλεσμα και αποθήκευση των σπόρων. Ακολουθούσε η τροφοπαρασκευαστική διαδικασία με τα στάδια του ζυμώματος και του ψησίματος.

Κατά την αποφλοίωση επιδιώκεται να αφαιρεθεί το κέλυφος των κόκκων του δημητριακού, μέσω του καψαλίσματος και του κοπανίσματος, έτσι ώστε να γίνουν πιο εύπεπτοι και νόστιμοι. Για να καψαλιστούν τους τοποθετούσαν σε ένα φούρνο ώστε να σκάσει το κέλυφος. Κατόπιν τους κοπάνιζαν μέσα σε γουδιά ή σε τριβεία παλινδρομικής κίνησης ώστε να αφαιρεθεί το κέλυφος.

Στο επόμενο στάδιο, οι αποφλοιωμένοι καρποί αλέθονταν στα τριβεία παλινδρομικής κίνησης. Πειραματικές μελέτες από τον καθηγητή αρχαιολόγο Curtis Runnels έδειξαν ότι η αλευροποίηση των σπόρων ήταν μία πολύωρη εργασία, αφού χρειάστηκε 3 ώρες για να αλέσει 1 κιλό κριθάρι και 1 κιλό σιτάρι.

Κατόπιν τα δημητριακά αποθηκεύονταν σε χονδροειδή αγγεία (πιθάρια), σε υπόγειους αποθηκευτικούς λάκκους ή σε άλλες κατασκευές πιθανότατα από φθαρτά υλικά (καλάθια, ξύλινα δοχεία). Τα αποθηκευτικά αγγεία βρέθηκαν μέσα στα σπίτια, σε εργαστήρια ή κοντά σε τροφοπαρασκευαστικές κατασκευές. Οι λάκκοι ήταν κυκλικά ή ορθογώνια ρήγματα, άλλοτε χτισμένα από πέτρες και άλλοτε σκαμμένα στο χώμα και επενδυμένα με πηλό.

Σε κάποιες περιπτώσεις, τα δημητριακά αποθηκεύονταν με τη μορφή σταχιδίων και όχι κόκκων. Η πρακτική αυτή συνεπαγόταν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα του σπόρου στη μούχλα και τη δράση των εντόμων. Συνήθως όμως τα σιτηρά αποθηκεύονταν με τη μορφή καθαρισμένου σπόρου, όπως δείχνουν παραδείγματα βοτανικών δειγμάτων με αμιγείς συγκεντρώσεις σπόρων, τα οποία ανήκαν σε αποθήκες που καταστράφηκαν μετά την απανθράκωση.

Η τροφοπαρασκευαστική διαδικασία γινόταν σε ειδικές τροφοπαρασκευαστικές κατασκευές που είχαν σχέση με τη θέρμανση (εστίες, φούρνους) και βρίσκονταν είτε μέσα στα σπίτια είτε στα εργαστήρια που υπήρχαν στις ανοιχτές αυλές.

Ελάχιστες τέλος πληροφορίες έχουμε για τη μορφή κατανάλωσης του σπόρου και για το τελικό προϊόν διατροφής, αφού τα ελάχιστα απανθρακωμένα καρβέλια ψωμιού που έχουν διατηρηθεί μέχρι σήμερα προέρχονται από την Πομπηία και τη Σουηδία και όχι από τον ελλαδικό χώρο, ενώ αντίστοιχα δείγματα δεν έχουν βρεθεί από τη Nεολιθική εποχή. Οι λιγοστές μας ενδείξεις προέρχονται από κάποια ειδώλια από θέσεις της Θεσσαλίας (Τσαγγλί, Πρόδρομος Καρδίτσας) που απεικονίζουν γυναίκες να μεταφέρουν ή να ζυμώνουν ψωμί. Πάντως κάποια κοινά μυστικά μαγειρικής, που θα διαχέονταν μέσω της μύησης των νεότερων γυναικών από τις παλαιότερες, καθώς και η διαμόρφωση κάποιων κοινών τρόπων επεξεργασίας και μαγειρέματος σε πολιτιστικά μαγειρικά ιδιώματα θα πρέπει να θεωρηθούν πιθανές ήδη από τη Nεολιθική εποχή.

Γεωργός | Παραγωγή | Προσδοκίες | Δρεπάνια | Επεξεργασία | Τριβεία | Τροφοπαρασκευή