|
Τριαδικά σχήματα κοινωνικής οργάνωσης
|
|
|
|
Ο
Πλήθων κι ο κύκλος των λογίων που βρίσκονται γύρω του
διαμορφώνουν ένα ιδιαίτερο
σχήμα κλειστής κοινωνικής οργάνωσης για το δεσποτάτο του Μοριά. Το
σχήμα, που οραματίζονται
για την πελοποννησιακή κοινωνία, περιλαμβάνει τρεις τάξεις: τους
στρατιώτες, τους ιερείς και
τους αγρότες. Στην κορυφή αυτής της νοητικής κατασκευής
τοποθετείται ο ηγεμόνας, ο δεσπότης του
Μυστρά. Η προέλευση του ιδεολογήματος είναι νεοπλατωνική αλλά και δυτικοευρωπαϊκή. Η πολιτική και εκκλησιαστική εξουσία στα δυτικά μεσαιωνικά κράτη αντιλαμβανόταν την κοινωνική πραγματικότητα, μέσα από το ίδιο ακριβώς σχήμα ιεράρχησης των τριών τάξεων. Οι λειτουργίες του πολέμου και της προσευχής αξιολογούνται εκεί ως ανώτερες από την καλλιέργεια της γης. Στα κοινωνικά πλαίσια του δεσποτάτου του Μοριά, το ίδιο ιδεολογικό σύστημα χρησιμοποιείται από τον Πλήθωνα για να αμβλύνει τις αντιθέσεις ανάμεσα στον ηγεμόνα και τη φιλόδοξη, ισχυρή γαιοκτητική αριστοκρατία. Το τριαδικό σχήμα διαχωρίζει την αριστοκρατία από τη βάση της κοινωνικής πυραμίδας και νομιμοποιεί τη θέση της στο κράτος, ως εγγυητή της ασφάλειας, απέναντι στην τουρκική απειλή. Ο ηγεμόνας είναι η κορυφή της πυραμίδας, το πρόσωπο που διασφαλίζει την κοινωνική τάξη και σταθερότητα. Το μοντέλο αναμφισβήτητα αρχαΐζει, μένει προσκολλημένο σε παραδοσιακά φεουδαλικά σχήματα και δεν παρακολουθεί τις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές του 15ου αιώνα, οπότε ξεκινά η περίοδος του εμπορικού καπιταλισμού και ομάδες, όπως οι έμποροι και οι τραπεζίτες αρχίζουν ν αποκτούν σημαντική κοινωνική ισχύ. |
