top

Η υφάντρα


Η σχέση του νεολιθικού ανθρώπου με το ύφασμα ήταν πολύ στενή. Αν και ελάχιστα σήμερα είναι τα ευρήματα που μαρτυρούν την ενασχόληση με την υφαντική (σφονδύλια ή αποτυπώματα υφασμάτων), εντούτοις οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την καθημερινή χρήση και τη συμβολική διάσταση των υφασμάτων κατά τη Nεολιθική εποχή.

Τα υφάσματα θα χρησίμευαν για ενδύματα, για καλύμματα τοίχων και δαπέδων, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και σε τελετουργίες. Το ένδυμα διαμορφώνει την εξωτερική όψη του ατόμου που το φορά, ενώ το υφαντό λειτουργεί συμβολικά μέσα στο σπίτι, άλλοτε διακοσμώντας το με μοτίβα που ανήκουν στο κοινό πολιτισμικό υπόβαθρο, άρα μεταφέροντας νοήματα, και άλλοτε οριοθετώντας τον οικιακό από τον περιβάλλοντα εξωτερικό χώρο. Ίσως σ’ αυτή τη σημασιολογική φόρτιση του τελικού προϊόντος της υφαντικής κατά τη χρήση του να οφείλεται η πρώιμη εμφάνιση αλλά και η εξέλιξη της υφαντουργίας κατά τη Νεολιθική.

Αλλά και η διαδικασία παραγωγής αποτελούσε μία εξαιρετικά πολύπλοκη διαδικασία που απαιτούσε ειδικές δεξιότητες και εμπειρία που μεταφέρονταν από γενεά σε γενεά. Ιδιαίτερα η ύφανση προϋποθέτει τη νοητική σύλληψη και εκτέλεση ενός οργανωμένου σχεδίου, η μοναδικότητα του οποίου προσδίδει δύναμη και κύρος στον κάτοχό του, την υφάντρα. Στην αρχαία Ελλάδα, άλλωστε, στενή σημασιολογικά ήταν η σχέση της λέξης "υφαίνω" με την έννοια της ευρηματικότητας και του δόλου (μεταφορικά "υφαίνω σκέψεις"). Η καλή υφάντρα με συντονισμένες κινήσεις, χάρη και δεξιότητα στήνει το υφαντό της, όπως μόνο αυτή γνωρίζει, αφήνοντας σε αυτό την προσωπική της σφραγίδα.

Η υφαντική εγγράφεται συνήθως στο δυναμικό του γυναικείου φύλου και θεωρείται αποκλειστικά γυναικεία ασχολία. Σε κάποιους προβιομηχανικούς πολιτισμούς η διδασκαλία του γνεσίματος και της υφαντικής τέχνης λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια τελετουργιών μύησης των εφήβων κοριτσιών, ενώ δε λείπουν και οι συμβολισμοί της υφαντικής με τη γονιμική υπόσταση του γυναικείου φύλου. Εντούτοις κάποια από τα στάδια προμήθειας και παραγωγής (κούρεμα ζώων) θα απαιτούσαν τη σύμπραξη και των δύο φύλων.

Τέλος, όπως συμβαίνει και με τις υπόλοιπες οικοτεχνικές δραστηριότητες, η άσκηση των διάφορων σταδίων της υφαντικής θα αποτελούσε κοινωνική εκδήλωση που θα συνδεόταν με το μουσικό και τον προφορικό λόγο και θα συνοδευόταν από κοινές δοξασίες και αφηγήσεις.

 

 

Υφάντρα | Ευρήματα | Δοξασίες | Παραγωγή | Λινάρι - Μαλλί