top

Παραγωγή


Τα στάδια παραγωγής του υφαντού είναι η πρόσκτηση της πρώτης ύλης (λινάρι, μαλλί), η κατεργασία της ίνας σε κλωστή, η ύφανση, η βαφή και η συντήρηση του προϊόντος. Αρχαιολογικές ενδείξεις δεν υπάρχουν για όλα αυτά τα στάδια παραγωγής. Είναι όμως δυνατόν να ανασκευάσουμε την αλυσίδα παραγωγής από πληροφορίες που μας παρέχουν οι ιστορικοί χρόνοι και τα εθνογραφικά παράλληλα.

Το λινάρι εξασφαλίζεται με την καλλιέργεια, αν και δεν αποκλείεται το λινάρι που χρησιμοποιήθηκε ως κλωστική ίνα στη Nεολιθική εποχή να μην είχε καλλιεργηθεί. Αφού ξεριζωθούν τα φυτά λίνου, δένονται σε δεμάτια και αφήνονται να ξεραθούν στον ήλιο. Κατόπιν τα δεμάτια τινάζονται για να πέσει ο λιναρόσπορος, μουσκεύονται για ένα ορισμένο διάστημα 10-15 ημερών μέσα στο νερό, ώστε να σαπίσει το ξυλώδες μέρος του στελέχους και λιάζονται για να στεγνώσουν. Ακολουθεί μία αρκετά επίπονη διαδικασία, η απομάκρυνση των ινών με τη βοήθεια ενός ξύλινου εργαλείου, το λανάρισμα και η ύφανση.

Αντίστοιχες πληροφορίες για τον τρόπο πρόσκτησης και επεξεργασίας του μαλλιού από τα έρια δεν υπάρχουν από τους ανασκαμμένους νεολιθικούς οικισμούς. Από εθνογραφικά παράλληλα, όμως, γνωρίζουμε ότι τα πρώτα στάδια παραγωγής είναι το κούρεμα των ερίων (ο κούρος ή ο τιλμός), το πλύσιμο και το ξάσιμο των ινών. Κατά το κούρεμα, απομακρύνουν τις τρίχες με μεγάλα χτένια. Κατόπιν τις μαζεύουν, πιθανώς υπό μορφή πόκων (τυλιγμένων σε μπάλες), και τους πλένουν σε ζεστό νερό για να απομακρυνθούν τα λίπη. Έπειτα γίνεται το ξάσιμο των ινών, μία μακροχρόνια διαδικασία που αποσκοπεί στην απομάκρυνση των ακαθαρσιών και στο ξεχώρισμα των μπλεγμένων ινών.

Aκολουθεί το γνέσιμο και η ύφανση, δύο από τις πιο σημαντικές και μακροχρόνιες φάσεις της υφαντουργίας. Κατά το γνέσιμο, με τη βοήθεια περιστροφικής κίνησης συνέχονται και σταθεροποιούνται οι μεμονωμένες ίνες. Το γνέσιμο γίνεται με το αδράχτι, ένα ραβδί που φέρει ένα βαρίδι στο κάτω μέρος του, το σφονδύλι, και που περιστρέφεται κατά τη φορά που του δίνει η ανθρώπινη κίνηση. Τα άφθονα σφονδύλια, συνήθως από πηλό αλλά και από πέτρα και οστό, που βρίσκονται σε όλους τους οικισμούς από τις αρχές της Nεολιθικής αποτελούν ασφαλείς μάρτυρες της ενασχόλησης με το γνέσιμο κατά την περίοδο αυτή.

Η ύφανση αποτελούσε το στάδιο μορφοποίησης των κλωστών σε ύφασμα. Η άσκησή της προϋποθέτει την κατοχή ανεπτυγμένων δεξιοτήτων και γνώσεων. Οι μέθοδοι ύφανσης που εφαρμόζονται στη Nεολιθική ήταν η απλή (μονή διαπλοκή ενός στημονιού και ενός υφαδιού) και η διαγώνια (διαπλοκή δύο στημονιών και δύο υφαδιών). Ακολουθούσε τέλος η βαφή των υφαντών, που προϋπέθετε την κατοχή γνώσεων βοτανικής αλλά και την εξοικείωση με το περιβάλλον, αφού τα χρώματα προέρχονταν κυρίως από φυτικές ίνες.

Υφάντρα | Ευρήματα | Δοξασίες | Παραγωγή | Λινάρι - Μαλλί