Στην κατηγορία αυτή ανήκουν πήλινα ομοιώματα οικιών που προέρχονται από τη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και την κεντρική Ελλάδα. Διακρίνονται σε δύο βασικούς τύπους: τα κτίσματα με στέγη, που εμφανίζονται κυρίως στη Μέση Νεολιθική, και τα κτίσματα χωρίς στέγη, που ανήκουν στη Νεότερη Νεολιθική εποχή.

Δεν πρόκειται για πιστά αντίγραφα οικιών αλλά για σχηματικές και αφαιρετικές αναπαραστάσεις τους, από τις οποίες όμως εμείς σήμερα αντλούμε αρκετές πληροφορίες για την αρχιτεκτονική μορφή και την κατασκευή των οικιών της περιόδου. Τα ομοιώματα με στέγη, για παράδειγμα, μας πληροφορούν για την ύπαρξη παραθύρων και εισόδων καθώς και δίριχτης στέγης με κυκλικό άνοιγμα-οπαίο στο μέσο. Οι δίριχτες στέγες σχηματίζουν συχνά αετωματικές προσόψεις στις στενές πλευρές, όπως φαίνεται από κάποια παραδείγματα που αποδίδουν ανάγλυφα το σκελετό της στέγης. Στα περισσότερα ομοιώματα τα αρχιτεκτονικά μέλη αποδίδονται με γραπτή διακόσμηση, ενώ τα θέματά τους σχετίζονται με εκείνα που χρησιμοποιούνται στην κεραμική.

Τα ομοιώματα χωρίς στέγη της Νεότερης Νεολιθικής μάς πληροφορούν περισσότερο για το εσωτερικό των σπιτιών, αφού απεικονίζουν εστία και "θρανία" κατά μήκος των τοίχων. Εντυπωσιακό είναι το ομοίωμα σπιτιού από τη θέση Πλατιά Μαγούλα Ζάρκου, το οποίο περιείχε οκτώ κινητά ανθρωπόμορφα ειδώλια και βρέθηκε κάτω από το δάπεδο οικίας. Ανάλογα ομοιώματα οικιών με ειδώλια έχουν έρθει στο φως στα Βαλκάνια και την ανατολική Ευρώπη. Ίσως αποτελούν προσφορές κατά τη θεμελίωση του σπιτιού. Πάντως, ο σαφής οικιακός χαρακτήρας ανεύρεσης των περισσότερων ομοιωμάτων (σε εστίες οικιών, γωνίες ή κάτω από τα δάπεδα) υπογραμμίζει το συσχετισμό τους με τον οίκο και τις επιδιώξεις του. Ίσως αποτελούν τα σύμβολα σε μία διαδικασία επίκλησης των φυσικών δυνάμεων περί της ευημερίας του "οίκου" και της οικογένειας που τον αντιπροσωπεύει ή ακόμα και ολόκληρου του οικισμού (είδος συμπαθητικής μαγείας).