Εμφανίζονται νέοι τύποι κατοικίας, το "μέγαρο" και το αψιδωτό, που θα τους συναντήσουμε από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού και μετά σε όλο το Αιγαίο και οι οποίοι στεγάζουν μεγαλύτερο αριθμό προσώπων. Οι κοινόχρηστοι χώροι μεταξύ των σπιτιών φαίνεται πως περιορίζονται σε σημαντικό βαθμό, ενώ αυξάνεται ο αριθμός των τροφοπαρασκευαστικών κατασκευών στο εσωτερικό των σπιτιών.

Στο Σέσκλο της Νεότερης Νεολιθικής περιόδου το κεντρικό τμήμα του οικισμού αποκλείεται από περιβόλους. Στο Διμήνι έξι ομόκεντροι, κυκλικοί περίβολοι χωρίζουν το σύνολο του εσωτερικού χώρου σε τμήματα "οικοτεχνικής δραστηριότητας" που βρίσκονται διατεταγμένα γύρω από την κεντρική αυλή και αποτελούν αυτόνομες οικιστικές μονάδες με μία κατοικία και αποθηκευτικές και τροφοπαρασκευαστικές εγκαταστάσεις.

Υπάρχουν λοιπόν ενδείξεις ότι σε κάποια σημεία η πρόσβαση στην κεντρική αυλή και στους χώρους που σχηματίζονται στο εσωτερικό του οικισμού περιορίζεται είτε με τη βοήθεια ακτινωτά διατεταγμένων διαδρόμων που μεσολαβούν ανάμεσα στους κυκλικούς περιβόλους (Διμήνι) είτε με τη βοήθεια πυλών (Σέσκλο). Η περιορισμένη πρόσβαση σηματοδοτεί πιθανότατα τη μείωση του "δημόσιου" χαρακτήρα της παραγωγής και την ανάδειξη νέων φορέων κοινωνικής δύναμης και γοήτρου με αρμοδιότητες που ξεπερνούν εκείνες του οίκου, χωρίς όμως να ανατρέπουν ή να αμφισβητούν τη δύναμη της κοινότητας. Μιας τέτοιας μορφής ιεραρχία θα πήγαζε δηλαδή από την κοινότητα, αλλά και θα βρισκόταν υπό τον έλεγχό της.