Η συμφωνία της Καζέρτας

Σε πλήρη αντίθεση με τους όρους που είχε προβάλει μετά τη συνδιάσκεψη του Λιβάνου (Μάιος 1944), τo EAM δήλωσε πως θα σεβαστεί την υπογραφείσα συμφωνία, θα θέσει τον ΕΛΑΣ κάτω από τον έλεγχο της νέας ελληνικής κυβέρνησης και θα συμμετάσχει στο σχήμα εθνικής ενότητας δίχως να επιμείνει στην προηγούμενη απαίτησή του για συγκεκριμένα υπουργεία. Η κυβέρνηση συγκροτήθηκε στις 15 Αυγούστου 1944 με την προσχώρηση έξι μελών από το ΕΑΜ. Τις επόμενες εβδομάδες, με τη σταδιακή αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων από την Ελλάδα, δημιουργήθηκαν ανησυχίες, τόσο στον Παπανδρέου όσο και στους Βρετανούς, για τον κυρίαρχο ρόλο του ΕΛΑΣ στις απελευθερωμένες περιοχές.

Ξανά, ωστόσο, η ηγεσία του ΕΑΜ επέδειξε πνεύμα συμβιβασμού. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, υπογράφτηκε στην ιταλική πόλη Καζέρτα συμφωνία μεταξύ των βρετανικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, της ελληνικής κυβέρνησης και των αρχηγών του ΕΛΑΣ Σαράφη και του ΕΔΕΣ Ζέρβα. Οι δύο αρχηγοί αναγνώριζαν την κυβέρνηση εθνικής ενότητας ως μοναδικό νόμιμο πολιτικό φορέα στην Ελλάδα και συμφωνούσαν να παραχωρήσουν τον έλεγχο των οργανώσεών τους σε αυτή, προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση της χώρας από την κατοχή στην απελευθέρωση και στη μεταπολεμική ανασυγκρότηση. Με τη σειρά του, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου συμφώνησε να μεταβιβάσει τον έλεγχο στον αρχηγό των βρετανικών δυνάμεων στην Ελλάδα, στρατηγό Scobie, ο οποίος θα παρέμενε (μαζί με τα στρατεύματά του) στη χώρα για μικρό διάστημα μετά την απελευθέρωση.