Το πολιτειακό ζήτημα

Μια διαμάχη, πολιτειακής φύσης αυτή τη φορά, απασχόλησε την ελληνική πολιτική ηγεσία κατά τη διάρκεια του 1943 και 1944. Η θέση της βασιλείας στη μεταπολεμική Ελλάδα έμελλε να αποδειχθεί συμβολικό πεδίο ιδεολογικής αντιπαράθεσης μέσα στους κόλπους της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας.

Αναμφισβήτητα, ο διάλογος για τη μορφή του πολιτεύματος δεν αποτελούσε ιδιομορφία της ελληνικής πολιτικής ζωής· το ρήγμα μεταξύ βασιλικής και αντιβασιλικής παράταξης αποτελούσε μια από τις πιο μακροχρόνιες διαμάχες της ελληνικής πολιτικής. Ο πόλεμος του 1940-41 είχε προσωρινά επισκιάσει τη σημασία του προβλήματος αυτού, δεδομένης της σύμπνοιας μεταξύ πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας (ακόμα και του ΚΚΕ) στην πολιτική της μάχης μέχρις εσχάτων.

Ωστόσο, με τον τερματισμό του πολέμου στα Βαλκάνια και την υποταγή της χώρας, ο διάλογος για το μέλλον της μεταπολεμικής Ελλάδας αναπόφευκτα ανακίνησε το ζήτημα της βασιλείας. Για πολλούς Έλληνες, πολιτικούς και μη, ο ρόλος του Γεωργίου Β' στην επιβολή και στήριξη του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου αποτελούσε επαρκή λόγο για την κατάργηση του θεσμού στη μεταπολεμική εποχή.