Aγία Σοφία, η Mεγάλη Eκκλησία
  Ύστερα από την καταστροφή της βασιλικής της Αγίας Σοφίας από τους στασιαστές του Νίκα, το 532, ο Ιουστινιανός Α' έθεσε τα θεμέλια μίας καινούριας εκκλησίας απαράμιλλου γοήτρου. Ο Ανθέμιος από τις Τράλλεις και ο Ισίδωρος από τη Μίλητο -και οι δύο μηχανικοί (στην πραγματικότητα αρχιτέκτονες με εμπειρία στη μηχανική)- πήραν την εντολή από τον Ιουστινιανό να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν την καινούρια Αγία Σοφία.
  Πρόκειται για μία πεντάκλιτη βασιλική που στεφόταν από ένα γιγάντιο τρούλο. Τα κλίτη και τα υπερώα με κίονες διαφορετικού μεγέθους και αναλογιών πλαισίωναν τον κυρίως ναό. Η άνω κιονοστοιχία ήταν σκόπιμα κατασκευασμένη έτσι ώστε να μην ευθυγραμμίζεται με την κάτω. Η πίεση του τρούλου προς τα κάτω εκτονωνόταν στα σφαιρικά τρίγωνα (λοφία) και εξουδετερωνόταν από τέσσερις ογκώδεις πεσσούς. Στον άξονα ανατολής-δύσης υποστηριζόταν από δύο τεταρτοσφαίρια και τέσσερις εξέδρες. Η στήριξη ήταν ασθενέστερη στον άξονα βορρά-νότου. Οι δομικές αδυναμίες έγιναν εμφανείς, ενόσω η κατασκευή βρισκόταν ακόμα σε εξέλιξη, και το 558 ο τρούλος κατέρρευσε.
  Ο δεύτερος τρούλος είναι ψηλότερος κατά εφτά μέτρα και περιβάλλεται από γείσα που λειτουργούν ως ευθυντηρίες. Τεράστια παράθυρα διατρυπούν τους πλευρικούς τοίχους πλημμυρίζοντας το ναό με φως. Η περιγραφή της εκκλησίας τον 6ο αιώνα από τον Παύλο Σιλεντιάριο αναφέρει ένα φράγμα πρεσβυτερίου με δώδεκα κίονες, το επιστύλιο του οποίου ήταν διακοσμημένο με εικόνες του Χριστού, της Παναγίας, των Αποστόλων και αγγέλων. Τα θωράκια έφεραν το μονόγραμμα του Ιουστινιανού και της Θεοδώρας. Ένας υπερυψωμένος διάδρομος, η σολέα, οδηγούσε από το ιερό στον άμβωνα. Ο άμβωνας στηριζόταν σε οκτώ στύλους και κλεινόταν περιμετρικά από ισάριθμους κίονες με θωράκια στα μεσοδιαστήματά τους και με επιστύλια. Στην αψίδα του ιερού βρισκόταν το σύνθρονο. Η Αγία Τράπεζα ήταν κατασκευασμένη από χρυσό και πολύτιμες πέτρες και ένα αργυρό κιβώριο υψωνόταν πάνω από αυτήν. Σε πολυτελή μανουάλια έκαιγαν χιλιάδες κεριά. Σκαλιστά επιθήματα κιονοκράνων, τεράστιες επιφάνειες με ανεικονικές παραστάσεις από χρυσές ψηφίδες και πολύχρωμα μάρμαρα στους τοίχους και στα δάπεδα ολοκλήρωναν τη διακόσμηση.