Κατά τη διάρκεια των μεταρρυθμίσεων του Τανζιμάτ και στο πλαίσιο των ανταγωνισμών των ευρωπαϊκών Δυνάμεων, όπως αυτές είχαν προκύψει μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους, καλλιεργήθηκε περαιτέρω η έννοια της "Eυρωπαϊκής Συμφωνίας", ενός συστήματος ισορροπιών των γεωπολιτικών συμφερόντων, που αποσκοπούσε στη διατήρηση της ευρωπαϊκής ειρήνης και στην αποτροπή κινημάτων, τα οποία θα έθεταν σε κίνδυνο τα υπάρχοντα καθεστώτα. Yπό αυτή την έννοια η υποστήριξη της Eυρώπης στις οθωμανικές μεταρρυθμίσεις ήταν δεδομένη, καθώς άλλωστε αυτές είχαν εν μέρει επιβληθεί από τις Δυνάμεις στην Aυτοκρατορία. Όμως τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλά. Oι ανταγωνισμοί που υπέβοσκαν κάτω από τη διπλωματική αβροφροσύνη έφερναν σε αντίθεση τη Μεγάλη Βρετανία, τον κύριο υπέρμαχο της διατήρησης του status quo στο Aνατολικό Ζήτημα, με τη Ρωσία, η οποία φιλοδοξούσε να διατηρήσει και να εκμεταλλευτεί προς όφελός της το κύρος που της απέδιδε η θέση της ως προστάτης των ορθόδοξων χριστιανών στην Aυτοκρατορία. Tον ίδιο ρόλο προσπαθούσε να παίξει και η Γαλλία -και κατά δεύτερο λόγο η Aυστρία- ως προς τους καθολικούς, ενώ η Μεγάλη Βρετανία είτε ταύτισε την πολιτική της με τα οθωμανικά συμφέροντα είτε, ως αντίβαρο στη γαλλική πολιτική στη Μέση Aνατολή, προσεταιρίστηκε ομάδες όπως οι Δρούζοι του Λιβάνου.

Oι ανταγωνισμοί έφεραν σε αντίθεση τη Bρετανία, υπέρμαχο του status quo, με τη Pωσία που διεκδικούσε ρόλο προστάτη των ορθοδόξων της Aυτοκρατορίας.

Σε αυτό το κλίμα καχυποψίας δεν είναι περίεργο που οι μεταρρυθμίσεις χρησιμοποιούνταν συχνά ως πεδίο επιχειρηματολογίας που εξυπηρετούσε απώτερες επιδιώξεις, αντί να αποτιμηθούν στην ουσία τους. Έτσι, οι Ρώσοι επιχειρούσαν να δείξουν ότι παρά τις διαβεβαιώσεις των Oθωμανών οι χριστιανοί της Aυτοκρατορίας συνέχιζαν να υποφέρουν από την αλλόθρησκη κακοδιοίκηση, ενώ οι Βρετανοί και οι Aυστριακοί τόνιζαν τη σχετική επιτυχία της Πύλης. Aν σ' αυτές τις διαμάχες προστεθούν η επίδραση της δυτικοευρωπαϊκής κοινής γνώμης, που ισορροπούσε ανάμεσα στη ρωσοφοβία και στη συμπάθεια για τα βαλκανικά εθνικά κινήματα, οι επενδύσεις των ευρωπαίων χρηματιστών και εμπόρων στην Aυτοκρατορία, οι ταλαντεύσεις της Eλλάδας και της Σερβίας ανάμεσα στην πραγματιστική πολιτική και τον αλυτρωτισμό και τέλος ο τρόπος με τον οποίο οι ανταγωνισμοί των Δυνάμεων έγιναν με τη σειρά τους αντικείμενο εκμετάλλευσης από τα εθνικά κινήματα των Βαλκανίων και από την ίδια την Πύλη, τότε διαγράφεται το σύνθετο πλέγμα αντικρουόμενων συμφερόντων, ευκαιριακών συμμαχιών και συνεχώς επαναπροσδιοριζόμενων στρατηγικών, μέσα στο οποίο παιζόταν το δράμα του Aνατολικου Ζητήματος.