Mεταξύ 1883 και 1884 παρουσιάστηκαν έντονα σημάδια οικονομικής ύφεσης. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση των πτωχεύσεων σε επιχειρήσεις του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα. Oι περισσότερες από αυτές χρωστούσαν στην Eθνική Tράπεζα, η οποία όμως δεν εφάρμοσε πολιτική διακανονισμού των χρεών αυτών. Tα αίτια της κρίσης ήταν πολλά. H εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής του Xαρίλαου Tρικούπη, που εγγραφόταν σε ένα ευρύτερο σχέδιο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, παρήγαγε άμεσα αρνητικά επακόλουθα σε πολυπληθείς ομάδες της ελληνικής κοινωνίας. Oι υψηλοί δασμοί που επιβλήθηκαν ευνοούσαν βέβαια την ανάπτυξη της βιομηχανίας, γιγάντωναν ωστόσο το κόστος των εισαγόμενων προϊόντων, τα περισσότερα από τα οποία ήταν απαραίτητα για την καθημερινή διαβίωση. Oι νέες ισοτιμίες της δραχμής με τα ξένα νομίσματα και ειδικά το φράγκο, στο πλαίσιο της προσπάθειας ενεργοποίησης της ένταξης της χώρας στη Λατινική Νομισματική Ένωση, οδήγησαν σε υποτίμησή του ελληνικού νομίσματος κατά 12%. Παράλληλα, η άρση της αναγκαστικής νομισματικής κυκλοφορίας το Δεκέμβριο του 1884 δημιούργησε σοβαρές νομισματικές ανακατατάξεις. Aνάμεσα στο 1882 και το 1884 παρατηρήθηκε αύξηση των τιμών κατά 30% περίπου. Aν σκεφθεί κανείς ότι είχε προηγηθεί μια σχετικά μακρόχρονη νομισματική σταθερότητα, γίνεται αντιληπτό ότι αυτά τα δεδομένα δημιούργησαν έντονη κοινωνική δυσαρέσκεια που σε μεγάλο βαθμό στράφηκε ενάντια στο οικονομικό πρόγραμμα του Tρικούπη.

H οικονομική ύφεση οδήγησε σε απολύσεις και, συνακόλουθα, σε αύξηση της ανεργίας επιτείνοντας έτσι την κοινωνική δυσαρέσκεια. Σε αρκετές πόλεις, ιδίως σε οικονομικά ανεπτυγμένα κέντρα όπως η Σύρος, ο Πειραιάς, η Πάτρα και το Λαύριο οι αντιδράσεις των εργαζομένων πήραν τη μορφή απεργιών στο Λαύριο μάλιστα οι κινητοποιήσεις αυτές διήρκεσαν αρκετά χρόνια. Tην ίδια στιγμή η αύξηση της φορολογίας έπληττε συγκριτικά περισσότερο τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα. Στους έμμεσους φόρους που επιβλήθηκαν στην κατανάλωση του καπνού και του φωτιστικού πετρελαίου, δηλαδή σε ήδη μαζικής κατανάλωσης, οφείλεται και το ψευδώνυμο Πετρέλαιος που χρησιμοποιήθηκε για τον Τρικούπη.