Αιγυπτιακή Ιστορία > Μέσο Βασίλειο

Από το ισχυρότερο ίσως επαρχιακό κέντρο της Πρώτης Μεταβατικής Περιόδου, τις Θήβες στη νότια Αίγυπτο, ξεκίνησε η διαδικασία πολιτικής επανένωσης της χώρας. Οι τοπάρχες της περιοχής των Θηβών υπέταξαν αρχικά τα γειτονικά πολιτικά κέντρα εξουσίας, αυτοανακηρύχθηκαν Φαραώ και με το Μεντουχότεπ Β' κατόρθωσαν τελικά να ενοποιήσουν και πάλι το αιγυπτιακό κράτος.
Ο πρώτος Φαραώ της 12ης Δυναστείας, Αμενεμχέτ Α', μετέφερε την πρωτεύουσα του κράτους από τις Θήβες στη Μέμφιδα. Οι Θήβες ωστόσο διατήρησαν την πολιτική και θρησκευτική τους σημασία (πολιούχος της πόλης ήταν ο ’μμωνας). Οι Φαραώ αυτής της Δυναστείας κυβέρνησαν διατηρώντας αρχικά τις πολιτικές και κοινωνικές δομές που είχαν παγιωθεί κατά την Πρώτη Μεταβατική Περίοδο. Τα τοπικά κέντρα εξουσίας στις επαρχίες παρέμειναν στα χέρια ισχυρών οικογενειών που κληροδοτούσαν το αξίωμα στους απογόνους τους. Κατά τον ίδιο τρόπο διατηρήθηκε το δικαίωμα ιδιοκτησίας γης αλλά και η σχετική ανεξαρτησία των βιοτεχνικών κλάδων παραγωγής. Στην εποχή του Σέσωστρι Γ', ωστόσο, η κεντρική εξουσία επενέβη με βίαιο τρόπο ανατρέποντας τις παραδοσιακές αυτές κοινωνικές δομές και θέτοντας κάτω από τον άμεσο έλεγχό της τα τοπικά κέντρα εξουσίας. Πολλές αριστοκρατικές οικογένειες εκδιώχθηκαν από τις παραδοσιακές τους έδρες και έχασαν τα υψηλά πολιτικά αξιώματα που μονοπωλούσαν μεταβιβάζοντάς τα κληρονομικά από τη μια γενιά στην άλλη. Αυτά τα μέτρα συνδυάστηκαν με μια νέα προσπάθεια κρατικού συγκεντρωτισμού και άμεσου ελέγχου της συνολικής οικονομικής παραγωγής από ένα ενιαίο κέντρο.

Το αιγυπτιακό κράτος ένιωσε αυτή την εποχή για πρώτη φορά στην ιστορική του εξέλιξη την ανάγκη οικονομικής και πολιτικής επέκτασης. Η περιοχή της όασης του Φαγιούμ έγινε με την αποξήρανση των ελών και την κατασκευή αρδευτικών καναλιών και φραγμάτων οικονομικά εκμεταλλεύσιμη. Ο υποκινητής αυτού του φιλόδοξου προγράμματος, Φαραώ Αμενεμχέτ Γ', ίδρυσε στην ίδια περιοχή την πυραμίδα του και λατρευόταν μετά θάνατον ως τοπική θεότητα. Σποραδικά οργανώθηκαν εκστρατείες στην περιοχή της Παλαιστίνης και Συρίας αλλά και στη Λιβύη. Ολόκληρη η Κάτω Νουβία μέχρι το Δεύτερο Καταρράκτη, και κατά την εποχή του Σέσωστρι ακόμα νοτιότερα (μέχρι τη Semna), καταλήφθηκε από τα αιγυπτιακά στρατεύματα. Γρήγορα οργανώθηκε ένα δίκτυο στρατιωτικών οχυρών, τα οποία εγγυούνταν την ασφαλή εκμετάλλευση των πλούσιων ορυχείων χρυσού της περιοχής.

Στη 13η Δυναστεία, 250 περίπου χρόνια μετά την ενοποίηση της χώρας από το Μεντουχότεπ Β', η Αίγυπτος βυθίστηκε σε μια νέα περίοδο κρίσης. Οι Φαραώ που ανέβαιναν στο θρόνο ήταν κατά κανόνα ασήμαντες προσωπικότητες που δεν κατόρθωναν να κυβερνήσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ανάμεσά τους υπήρχαν άνθρωποι απλής καταγωγής, στρατιωτικοί, ακόμα και "Ασιάτες". Η πολιτική δύναμη πέρασε και πάλι στα χέρια των "βεζύρηδων" (ανώτατων αξιωματούχων), την ίδια εποχή που στη Νουβία χάθηκε ο αιγυπτιακός έλεγχος στο τοπικό βασίλειο της Κέρμα (’νω Νουβία).