Ο κύκλος των μουσουλμανικών εορτών

Στη διάρκεια του έτους, οι μουσουλμάνοι που ζούσαν στις ελληνικές περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας γιόρταζαν λιγότερες θρησκευτικές γιορτές από ότι οι χριστιανοί, ενώ πανηγύριζαν περισσότερα γεγονότα από την κοσμική τους ιστορία: τις νίκες των σουλτάνων, τις ένδοξες μάχες ή την επιστροφή του στρατού στο τέλος ενός πολέμου, το προσκύνημα του "ιερού λάβαρου του Προφήτη". Λιγότερες ήταν και οι αφορμές γιορτής που έβρισκε ένας μουσουλμάνος στη προσωπική του ζωή ή στη ζωή της οικογένειάς του: η γέννηση των παιδιών ή η περιτομή του γιου του, ο γάμος του ή το προσκύνημά του στις κοιτίδες της ισλαμικής πίστης. Κάθε χρονιά, πέρα από ορισμένες τοπικές γιορτές, συμμετείχε με τους ομοθρήσκους του σ' ολόκληρη την αυτοκρατορία στο Ραμαζάνι, τη μεγάλη ετήσια νηστεία. Αμέσως μετά και για τρεις μέρες γιόρταζε και γλεντούσε το τέλος της νηστείας, το Μπαϊράμι. Έξι μήνες αργότερα θα γιορτάσει με την οικογένεια του τη γιορτή της Θυσίας, το μεγάλο Μπαϊράμι (κουρμπάν-μπαϊράμ). Τιμούσε ακόμα τη μνήμη του Προφήτη, ενώ στη γιορτή της Ασούρα γευμάτιζε στη μνήμη της εξόδου του Νώε ή των γιων του Αλή, ανάλογα με το δόγμα που ακολουθούσε. Το μουσουλμανικό ημερολόγιο, όντας σεληνιακό και όχι ηλιακό, δημιουργούσε προβλήματα και ασυνεννοησίες στον ακριβή καθορισμό των μεγάλων εορτών του Ισλάμ. Το Ραμαζάνι για παράδειγμα διαρκούσε 28 ήμερες και άρχιζε σε διαφορετική ημερομηνία -ακόμα και σε διαφορετικό μήνα- κάθε χρονιά. Συνέβαινε δε να ξεκινήσει η νηστεία σε ορισμένες περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας διαφορετική ημέρα μέσα στην ίδια χρονιά.

Αρκετά συχνά η μακραίωνη συγκατοίκηση μουσουλμάνων με χριστιανικούς πληθυσμούς στην Οθωμανική αυτοκρατορία οδήγησε τους πρώτους σε ιδιότυπες εορταστικές συνήθειες. Tιμούσαν τη μνήμη ενός αγίου ή συμμετείχαν σε λιτανείες και πανηγυρικές ακολουθίες των χριστιανών. Οι τοπικές ιστορίες του ελληνικού χώρου συμπεριλαμβάνουν πολλές αφηγήσεις συμβάντων, θαυμάτων ή μεταφυσικών παρεμβάσεων, οι οποίες χαράχτηκαν στη μνήμη των μουσουλμανικών κοινοτήτων και τιμόνταν από αυτές για πολλά χρόνια, παρόλο που αποδίδονταν στο Θεό ή τους αγίους των "απίστων".