"Kαρκίνοι" Λέοντα Στ' (886-912)

"'Ω γένος εμόν, εν ω μέσον εγώ"
"Nοσώ, σώτερ, υπό πυρετώ, σώσον"

Hunger, H., Bυζαντινή Λογοτεχνία, τ. Β' (Die hochsprachliche profane Literatur der Byzantiner,) Αθήνα 1992 (μετάφραση Τ. Κόλιας, Κ. Συνέλλη, Γ. Μακρής, Ι. Βάσσης).

Νεαρά Ρωμανού Α' (922) υπέρ των μικρών καλλιεργητών

"απαγορεύουμε τους δυνατούς να αποκτήσουν οτιδήποτε ανήκει στους ευτελέστερους, είτε με υιοθεσία ή απλή δωρεά, είτε λόγω θανάτου ή με διαθήκη, ή διά μέσου χρησικτησίας ή προστασίας, ή φιλικής παραχώρησης, εκτός αν πρόκειται για συγγενείς... Αν κάποιος δυνατός επιχειρήσει να πραγματοποιήσει (μια παράνομη συναλλαγή) θα δημευθεί η περιουσία του και θα δώσει στο δημόσιο ταμείο το ποσό της τιμής".

Jus Graecoromanum,
I., Π. Zέποι, Nεαραί και Xρυσόβουλλα των μετά τον Iουστινιανόν Bυζαντινών αυτοκρατόρων, τ. 1, Aθήναι 1931

Νεαρά Λέοντα Στ'(886-912) που περιορίζει το δικαίωμα της προτίμησης

"...είναι άδικο ένας πένητας, που επιθυμεί να πουλήσει το κτήμα του, να πρέπει να εμποδιστεί από την τακτική καθυστέρησης των άσχημα διατεθειμένων απέναντί του γειτόνων. Αυτός μπορεί να το πουλήσει σε όποιον επιθυμεί, ενώ οι γείτονες έχουν το δικαίωμα μέσα στους έξι πρώτους μήνες να διαμαρτυρηθούν γι' αυτό και αποζημιώνοντας τον αγοραστή, να γίνουν κύριοι του κτήματος".

Jus Graecoromanum,
I., Π. Zέποι, Nεαραί και Xρυσόβουλλα των μετά τον Iουστινιανόν Bυζαντινών αυτοκρατόρων, τ. 1, Aθήναι 1931

Συγγραφή της "Δογματικής πανοπλίας"

"Ο αυτοκράτορας (Αλέξιος Α' [1081-1118]) είχε τότε καλέσει έναν μοναχό ονόματι Ζυγαβηνό, γνωστό στη δέσποινα και προς μητρός μάμμη μου και σ' όλους τους ανώτερους κληρικούς, που είχε φτάσει στις κορυφές της φιλολογίας χωρίς να παραμελήσει και τη ρητορική κι επίσης κατείχε όσο κανείς άλλος τα δογματικά ζητήματα, και τον πρόσταξε να εκθέσει όλες τις αιρέσεις, καθεμιά χωριστά, παραθέτοντας σε καθεμιά τις ανασκευές των αγίων πατέρων και βέβαια να εκθέσει και των Βογομίλων την αίρεση, όπως την εισηγήθηκε ο ασεβής εκείνος Βασίλειος. Το έργο αυτό ο αυτοκράτορας το ονόμασε "Δογματική Πανοπλία" κι έτσι τιτλοφορείται ως τώρα το βιβλίο".

'Aννα Kομνηνή, Aλεξιάς, τ. Β', Aθήνα 1994 (μετάφραση Aλόη Σιδέρη).

Όσα πρέπει να παρατηρήσουμε σχετικά με την προαγωγή ενός επάρχου

"Ο αυτοκράτορας προσκαλεί αυτόν που θέλει να προαγάγει σε έπαρχο (της πόλεως Κωνσταντινούπολης). Προσκαλεί και τον πραιπόσιτον και του λέει: "Φύγε και παράδωσε αυτόν στην Πόλη ως έπαρχο". Ο πραιπόσιτος τον παίρνει και τον ντύνει με το πορφυρό σαγίον και αμέσως στέλνει έναν σιλεντιάριο για να προσκαλέσει όλη την διοίκηση της πόλης στο Κονσιστώριο και στη συνέχεια ο πραιπόσιτος φεύγει μαζί με τον έπαρχο από τον Λαυσιακό και τις σκάλες, βγαίνει από τον Μονόθυρο που βρίσκεται στο Ειδικόν και, από κει [...] περνώντας μέσα από τα [...] και την Αψίδα, μπαίνει στο Αυγουσταίον και κάθονται και οι δύο εκεί ώσπου να καταφθάσει όλη η διοίκηση της πόλης".

Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, De cerimoniis, II,
Constantine VII Porphyrogenete, Le Livre de Ceremonies, II, Texte etabli et traduit par Vogt, A., Paris 1939, 1-15.

Απόσπασμα από τη "Βιβλιοθήκη"

"Διαβάστηκε και η Iστορία του Hροδότου που έχει εννέα βιβλία που αντιστοιχούν στον αριθμό των Mουσών και φέρουν τα ονόματά τους. Aυτός ο συγγραφέας μπορεί να ληφθεί ως υπόδειγμα γαι την ιωνική διάλεκτο, όπως ο Θουκυδίδης για την αττική. Έχει χρησιμοποιήσει μύθους και πολλές παρεκβάσεις, που διατρέχονται από τη γλυκύτητα της σκέψης του..."

Φώτιος, Bιβλιοθήκη,
Photius, Bibliotheque, I, Texte etabli et traduit par Rene Henry, Paris 1959, 16-20.

Ο Νικήτας Χωνιάτης (περίπου 1150-1213) για τους αυτοκράτορες

"Κάθε ηγεμόνας είναι περιδεής και καχύποπτος, και χαίρεται να διαπράττει όσα ο Θάνατος, το Χάος και το Έρεβος, να κλαδεύει τους ευπατρίδες, να εξοβελίζει όσους είναι υψηλοί και επιφανείς, να πετάει τον καλό σύμβουλο και να θερίζει τον γενναίο και ανδρείο στρατηγό [...]. Κι αν κανείς είναι ωραίος σαν άγαλμα ή η γλώσσα του είναι σαν του καλλικέλαδου πουλιού ή έχει ευχάριστο χαρακτήρα, αυτά δεν αφήνουν τον ηγεμόνα ούτε να κοιμηθεί ούτε να ηρεμήσει, αλλά γίνονται αιτία να χάνει τον ύπνο του, να μην απολαμβάνει την καλοπέραση, να του αφαιρείται η χαρά και να έχει αφορμή για σκοτούρες".

Νικήτας Χωνιάτης, Χρονική Διήγησις,
Kazhdan, A.P.-Wharton Epstein Α., Αλλαγές στον Βυζαντινό πολιτισμό κατά τον 11ο και 12ο αιώνα, Αθήνα 1997 (μετάφραση Δημήτρη Τσουγκαράκη).

Επιστολή του Ιωάννου Τζέτζη (1110-περίπου 1180) στον Μητροπολίτη Δρίστρας (Ρωσία)

"Έλαβα, άγιε δέσποτα, τη σεβαστή επιστολή που μου έστειλε η αγιότητά σου, μαζί με πλούσια δώρα, δηλαδή και τον νεαρό δούλο, που από Σεβλάδος τώρα μετονομάστηκε Θεόδωρος, και το "ταυροσκάλιστο" ή, αν θέλεις, "ρωσοσκάλιστο" εκείνο κουτάκι-μελανοδοχείο, στο οποίο, πάνω σε κόκαλο ψαριού, έχει σκαλιστεί σχέδιο άφαντης ομορφιάς, που ξεπερνά ακόμη και τα θρυλούμενα χειροτεχνήματα του Δαιδάλου".

Τζέτζης, Επιστολές,
Kazhdan, A.P.-Wharton Epstein Α., Αλλαγές στον Βυζαντινό πολιτισμό κατά τον 11ο και 12ο αιώνα, Αθήνα 1997, 450 (μετάφραση Δημήτρη Τσουγκαράκη).

Περιγραφή του Ιωάννη Ιταλού (περίπου 1025-1082) από την 'Aννα Κομνηνή

"Ο Ιταλός δεν ανεχόταν καθόλου να έχει δασκάλους ούτε κατά τη διαδικασία της μάθησης, και όπως ήταν γεμάτος θράσος και βαρβαρική οίηση και νόμιζε ότι τους ξεπερνάει όλους ακόμη και πριν μάθει κάτι, ήρθε σε σύγκρουση από την αρχή και με τον ίδιο τον Ψελλό. Έχοντας εμβαθύνει στη διαλεκτική, δημιουργούσε καθημερινώς επεισόδια σε δημόσιες συγκεντρώσεις αραδιάζοντας σοφιστικές φλυαρίες, και προσθέτοντας κι άλλα τέτοια και γυρνώντας κατόπιν τα λόγια του πάλι σε αυτά.
[...] Αν τώρα κανείς επιθυμεί να μάθει για την εμφάνισή του, το κεφάλι του ήταν μεγάλο, το μέτωπο προτεταμένο, η μύτη του ανέπνεε τον αέρα ελεύθερα και άνετα, το γένι του ήταν στρογγυλεμμένο, το στέρνο ευρύ, τα μέλη του σώματος καλοφτιαγμένα, το ανάστημά του υπολειπόταν μόνο από τους πολύ ψηλούς. Η ομιλία του ήταν όπως θα περίμενε κανείς από κάποιον που ήλθε στη χώρα μας νέος από τους Λατίνους και σπούδασε μεν τα ελληνικά, αλλά δεν είχε τελειοποιήσει την προφορά του, και μάλιστα πότε-πότε έτρωγε τις συλλαβές. Η κακή του προφορά και η συγκοπή των λέξεων δεν περνούσαν απαρατήρητες από τους περισσότερους, και οι πιο μορφωμένοι τον θεωρούσαν αγροίκο. Έτσι τα συγγράμματά του ήταν μεν παντού γεμάτα από διαλεκτικούς "τόπους", ωστόσο καθόλου δεν απέφευγαν τα σποραδικά λάθη ασυνταξίας και σολοικισμών".

'Aννα Κομνηνή, Αλεξιάς,
Kazhdan, A.P.-Wharton Epstein Α., Αλλαγές στον Βυζαντινό πολιτισμό κατά τον 11ο και 12ο αιώνα, Αθήνα 1997 (μετάφραση Δημήτρη Τσουγκαράκη).

Γεγονότα του έτους 726

"Τη χρονιά αυτή, ένατη ινδικτιώνα, το καλοκαίρι, ατμός σαν (να ερχόταν) από καμίνι με φωτιά ανέβρασε από το βυθό (στο θαλάσσιο χώρο) ανάμεσα στα νησιά Θήρα και Θηρασία για μερικές ημέρες, ο οποίος σε λίγο χρόνο έπηζε και πέτρωνε [...] Λόγω της πήξης της γαιώδους αυτής ουσίας (ο ατμός σχημάτισε και) έστειλε στην επιφάνεια της θάλασσας μερικούς βράχους από ελαφρόπετρα, μεγάλους σαν λόφους, στη Μικρά Ασία, τη Λέσβο, την 'Aβυδο και την παράλια Μακεδονία, ώστε όλη η επιφάνεια της θάλασσας στους τόπους αυτούς γέμισε από ελαφρόπετρες που επέπλεαν. Στη μέση λοιπόν όλης αυτής της φωτιάς αναδύθηκε νησί που ενώθηκε με την ονομαζόμενη Ιερή Νήσο, και που δεν υπήρχε πριν αλλά, όπως εκβράστηκαν κάποτε οι προαναφερθείσες νήσοι Θήρα και Θηρασία, έτσι (εκβράστηκε) κι αυτό τώρα στα χρόνια του θεομάχου (δηλαδή εικονομάχου αυτοκράτορα) Λέοντα".

Θεοφάνους Ομολογητή, Χρονογραφία,
C. Mango-R. Scott, The cronicle of Theophanes Confessor, Oxford 1997, 559.

Διαιτητικές συνταγές από το Συμεών Σηθ (11ος) αιώνας

Για το βούτυρο
"Το βούτυρο είναι αρμονικά θερμό και θρεπτικό. Ωφελεί τους πνεύμονες και το στήθος και βοηθεί στην αποβολή του σιέλου. Κάνει καλό στο βήχα που προέρχεται από το κρύο και την ξηρασία [...]. Όσο πιο παλιό είναι τόσο πιο θερμό γίνεται και είναι πιο θρεπτικό από οποιοδήποτε ελαιόλαδο. Βοηθεί την πέψη και την εφίδρωση, ιδιαίτερα σε ασθενικά σώματα. Ως εκ τούτου θεραπεύει τους πρησμένους αδένες και τα οιδήματα, αν το αλείψουμε πάνω σ' αυτά, και ανακουφίζει τους πόνους των παιδιών κατά την οδοντοφυία. Αν χρησιμοποιηθεί καθ' υπερβολήν, καμιά φορά φέρνει ναυτία και ανορεξία".

Συμεών Σηθ, Syntagma de alimentorum facultlatibus,
Kazhdan, A.P.-Wharton Epstein, A., Αλλαγές στον Βυζαντινό πολιτισμό κατά τον 11ο και 12ο αιώνα, Αθήνα 1997, σ. 439-440 (μετάφραση Δ. Τσουγκαράκης).

Η θεολογική έριδα που οδήγησε στο Σχίσμα του 1054

"Αυτά λοιπόν που κάνουν (οι Λατίνοι) κατά μίμηση των Ιουδαίων είναι τα εξής: Εκτός από την κατηγορία για τα άζυμα που επικρέμεται εναντίον τους, είναι επιπλέον ότι τρώνε πνιγμένα ζώα, ότι ξυρίζονται [...] ότι τρώνε μιαρά φαγητά [...] ότι τρώνε κρέας την πρώτη εβδομάδα των νηστειών και την αποκριά και την τυρηνή, όπως επίσης και την Τετάρτη, ότι την Παρασκευή τρώνε τυρί και αυγά, ενώ το Σάββατο νηστεύουν όλην τη μέρα. 'Aλλα εκτός από αυτά είναι και τα παρακάτω: Στο άγιο σύμβολο (της Πίστεως) κάνουν μια κακόφρονη και επικίνδυνη προσθήκη [...]. Επιπλέον απαγορεύουν το γάμο των ιερέων [...]. Και (επιτρέπουν) σε δύο αδελφές να παντρεύονται δύο (αδελφούς) [...]. Επιπλέον πηγαίνουν στον πόλεμο και βάφουν τα χέρια τους με αίμα, αλλά και τις ψυχές τους φονεύοντας και φονευόμενοι..."

C. Will, Acta et scripta quae de controversiis ecclesiae Graecae et Latinae saeculo undecimo composita extant, Λειψία-Marbourg 1861, 180-182.
Aπό: Kazhdan, A.P.-Wharton Epstein, A., Αλλαγές στον Βυζαντινό πολιτισμό κατά τον 11ο και 12ο αιώνα, Αθήνα 1997, σ. 451-452 (μετάφραση Δ. Τσουγκαράκης).