εκκλησιαστικού ηγέτη, το κύρος και η επιρροή του οποίου είχαν αυξηθείκατά τον 11ο αιώνα. Ο Σε ό,τι αφορά το μοναχισμό, πρέπει ναπαρατηρήσει κανείς ότι το αυτοκρατορικό ιδεώδες, ως εγγύηση τηςΟρθοδοξίας, διαδόθηκε το 12ο αιώνα μέσω των μοναχών αλλά και τηςΕκκλησίας. Συχνά μάλιστα τα μοναστήρια ευνοήθηκαν και προστατεύθηκαναπό τον αυτοκράτορα.
Ο βυζαντινός μοναχισμός παρουσίασε όμωςπολλά σημάδια διαφθοράς την περίοδο των Κομνηνών και των Αγγέλων. ΟΕυστάθιος, μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, αναφέρει το παράδειγμα μοναχώνπου πούλησαν ένα χειρόγραφο με έργα του Γρηγορίου Ναζιανζηνού με τηδικαιολογία ότι δε χρησίμευε σε τίποτα στο μοναστήρι. Η ενέργεια αυτήήταν μια πράξη αντίθεσης προς την εκκλησιαστική εξουσία, αλλά και μιαενέργεια για την απόκτηση χρημάτων.
Σε ένα από τα πιο πετυχημέναμοναστηριακά συγκροτήματα του 12ου αιώνα αναδείχτηκε η μονή ΑγίουΙωάννη Θεολόγου στην Πάτμο. Αποτελούσε μια μεγάλη κοινότητα σεαντίθεση με την πλειοψηφία των μοναστηριών την εποχή εκείνη. Ωστόσο, και εκεί ο ηγούμενος φρόντιζε για την περιουσία της μονής και πολύλιγότερο για την πνευματική ενδυνάμωση των μοναχών του. Πρότυπο γιατο μοναχισμό θεωρούσε ο Ευστάθιος τις μονές της Κωνσταντινούπολης,πολλές από τις οποίες ιδρύθηκαν ή επανιδρύθηκαν το 12ο αιώνα. Στατυπικά τους μάλιστα περιγράφεται με μεγάλη ακρίβεια η τάξη και ηλειτουργία τους.