Το 12ο αιώνα, τις βυζαντινές πόλεις χαρακτηρίζει μια αξιοσημείωτη ανάπτυξη που συμβαδίζει αναμφισβήτητα με την άνοδο του εμπορίου. Ιδιαίτερα σε περιοχές όπου η παρουσία των ενετών εμπόρων ήταν έντονη ή σε πόλεις που βρίσκονταν στις κεντρικές οδικές αρτηρίες που οδηγούσαν στα λιμάνια παρατηρήθηκαν σημαντικές εξελίξεις. Πολλές από αυτές γνώρισαν ιδιαίτερη βιοτεχνική και οικοδομική πρόοδο. Σε ό,τι αφορά τις πόλεις εκτός ελλαδικού χώρου, είναι γεγονός ότι αρκετές, τόσο στα Bαλκάνια όσο και στη Mικρά Aσία, καταστράφηκαν στα τέλη του 11ου αιώνα. Παρόλα αυτά, φαίνεται ότι ο αστικός τρόπος ζωής άνθησε στο βαλκανικό χώρο το 12ο αιώνα. Οι γνώμες όμως διχάζονται για την κατάσταση που επικρατούσε στις πόλεις της Μικράς Ασίας μετά τη διείσδυση των Τούρκων και τα γεγονότα που σημειώθηκαν τον 11ο αιώνα. Πιστεύεται ότι κάποιες από αυτές συνέχισαν να διατηρούν τον αστικό τρόπο ζωής ή και να ευημερούν ακόμη, κυρίως στα παράλια, ενώ πολλές παρήκμασαν.