Η σταδιακή μετατροπή της Ρώμης από πόλη-κράτος σε πρωτεύουσα μίας τεράστιας αυτοκρατορίας αποτελεί για την ιστορία της Μεσογείου το σημαντικότερο ίσως ιστορικό γεγονός, μετά την κατάκτηση των περσικών βασιλείων από τον Αλέξανδρο.

Στη διαμόρφωση των συνόρων της αυτοκρατορίας συνετέλεσαν οι εδαφικές επεκτάσεις που οφείλονταν τόσο στους κατακτητικούς πολέμους, όσο και στην προσάρτηση των πελατειακών εξαρτημένων κρατών. Κατά τη διάρκεια του 1ου αιώνα μ.Χ. τα περισσότερα από αυτά τα ανεξάρτητα ακόμα -από τυπικής άποψης- κράτη έγιναν ρωμαϊκές επαρχίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν: η Καππαδοκία επί Τιβερίου, η Μαυριτανία επί Καλιγούλα, η Θράκη και το Νωρικό επί Κλαυδίου και τέλος η Αραβία επί Τραϊανού.
Οι κατακτητικοί πόλεμοι επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από τις ενδοπολιτειακές εξελίξεις στη Ρώμη και ως ένα σημείο μπορούν να θεωρηθούν και αποτέλεσμά τους. Πάντως μετά τον Αύγουστο οι κύριες πολιτικές κατευθύνσεις αποσκοπούσαν περισσότερο στη διατήρηση των συνόρων της αυτοκρατορίας και λιγότερο στην επέκτασή τους, όπως εξάλλου διαφαίνεται και από τη σταδιακή μετατροπή του ρωμαϊκού στρατού από κατακτητικό όργανο σε φρουρό των συνόρων. Παρ'όλα αυτά χρησιμοποιήθηκε ως μέσο εδαφικής επέκτασης του κράτους στη Βρετανία, στην Άνω Γερμανία και εναντίον των Δακών και των Πάρθων.

Οι επιπτώσεις των επεκτάσεων αυτών ήταν πολύ σημαντικές, αφού επηρέασαν την οικονομία, την κοινωνική ζωή και την πολιτική σκέψη. Η αύξηση της δουλείας και το πλεόνασμα στην οικονομία σηματοδότησαν τη νέα κατάσταση και συνετέλεσαν στη διαμόρφωση μίας εύπορης τοπικής αριστοκρατίας, που επιδόθηκε εντονότερα σε πράξεις ευεργεσίας. Η στρατιωτική και πολιτική επιβολή της Ρώμης στην Ανατολή είχε ως αποτέλεσμα ο ελληνιστικός πολιτισμός να γίνει γνωστός σε αυτήν και να επιδράσει με τη σειρά του αποφασιστικά στη διαμόρφωση της δυτικής πολιτικής σκέψης και στη δημιουργία μίας κοινής πολιτιστικής γλώσσας, προορισμένες και οι δύο να αποτελέσουν μεταγενέστερα το σημείο αναφοράς του ευρωπαϊκού πολιτισμού.