Οι ευγενείς αντλώντας δύναμη από τη έγγειο ιδιοκτησία τους και από το πλήθος των ανθρώπων που είχαν κάτω από τον άμεσο έλεγχό τους περιόρισαν σταδιακά τις εξουσίες του βασιλιά, απέκτησαν οι ίδιοι πολλές αρμοδιότητες και κυριάρχησαν μέσα σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα στο δημόσιο βίο, η πορεία του οποίου καθοριζόταν πλέον στις συνελεύσεις των μάχιμων ανδρών μόνο από τους ευγενείς. Οι πολιτικές αυτές ανακατατάξεις εκδηλώθηκαν σχεδόν σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο κυρίως πριν από την έναρξη του δεύτερου μεγάλου αποικισμού στα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ., όπως εξάλλου απηχεί και το ομηρικό έπος. Σύμφωνα με πολλούς μελετητές η κοινωνική άνοδος των αριστοκρατικών γενών ήταν ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα της εποχής και θα πρέπει να πραγματοποιήθηκε γενικά με επαναστατικό τρόπο.

Παρόλα αυτά η βασιλεία διατηρήθηκε σε αρκετές περιοχές όπως στη Λακωνία, το Άργος, την Αρκαδία, την Ήλιδα, τη Μακεδονία και αλλού. Όμως οι πολιτικές δικαιοδοσίες της ήταν περιορισμένες, αν και στα μεταγενέστερα χρόνια κάποιοι μεμονωμένοι ηγεμόνες μπόρεσαν να υπερβούν τα καθορισμένα όρια της εξουσίας τους και να κυριαρχήσουν σχεδόν ολοκληρωτικά στον πολιτικό βίο.