Η μετάβαση από τη Νεολιθική στην εποχή του Χαλκού στο Αιγαίο δεν ήταν ούτε ραγδαία ούτε εντυπωσιακή. Καθιερωμένοι θεσμοί και συμπεριφορές, όπως τα παραδοσιακά συστήματα συγγένειας (πολυγονική οικογένεια), ο συγγενειακός τρόπος αγροτικής παραγωγής αλλά και δοκιμασμένοι τρόποι διαπραγμάτευσης της ταυτότητας μέσα από τα τοπικά και "διεθνή" συστήματα ανταλλαγών παρέμειναν σταθερά σημεία δόμησης της κοινωνίας, τουλάχιστον για αρκετούς αιώνες μετά τα τέλη της Νεολιθικής.

Στο πλαίσιο όμως της σταθερότητας των κοινωνικών θεσμών και των καθιερωμένων πρακτικών αναπτύχθηκαν τα περιθώρια ανάδειξης και προβολής νέων κοινωνικών δυνάμεων: νέες κοινότητες ιδρύθηκαν σε επίκαιρα γεωγραφικά σημεία (παράλια, σπήλαια), νέες ηγεμονικές ομάδες άσκησαν εξουσία μέσα στις κοινότητες, νέοι ρόλοι και επαγγέλματα αναδείχθηκαν ως φέροντα κύρος και δύναμη στους φορείς άσκησής τους.

Παράλληλα, διευρύνθηκαν και εμπλουτίστηκαν οι μηχανισμοί προβολής αυτών των νέων κοινωνικών δυνάμεων: τα δίκτυα ανταλλαγών επεκτάθηκαν μέχρι τα Βαλκάνια, ενώ η παραγωγή αντικειμένων γοήτρου και κύρους ενσωμάτωσε νέες τεχνικές και πρώτες ύλες (μέταλλο).

Αν και ελαφρώς διαφοροποιημένη από περιοχή σε περιοχή, η κοινότητα παρέμεινε η ανώτερη μορφή κοινωνικής οργάνωσης στο Αιγαίο μέχρι και τα όψιμα χρόνια της Πρώιμης εποχής του Χαλκού. Οι σταδιακές αλλαγές όμως που επήλθαν τόσο στους βασικούς τρόπους συγκρότησής της όσο και στη θέση των φορέων που την αντιπροσώπευαν στην ευρύτερη κοινωνική ομάδα (π.χ. γηραιότερα ή ικανότερα μέλη του γένους) δημιούργησαν τις προϋποθέσεις ανάπτυξης κοινωνικής διαφοροποίησης και ελέγχου, τα πρώτα σημάδια των οποίων συναντούμε ήδη στα όψιμα χρόνια της Πρώιμης εποχής του Χαλκού με την ανάδειξη κεντρικών κοινοτήτων "πρωτοαστικού" χαρακτήρα αλλά και αργότερα,στη Mέση εποχή του Χαλκού, με τη δημιουργία ανακτόρων.