Κατά τις πρώιμες περιόδους της Νεολιθικής σημειώνονται σποραδικά ίχνη τοίχων και τάφρων γύρω από τους οικισμούς ή μέρη των οικισμών. Στο Σέσκλο της Θεσσαλίας κτίζονται κάποιοι χαμηλοί τοίχοι στη δυτική πλαγιά της ακρόπολης του οικισμού, πάνω στους οποίους θεμελιώνονται τα οικήματα της πλαγιάς αυτής. Στις θέσεις Σουφλί και Αχίλλειο Θεσσαλίας αλλά και στα Σέρβια Μακεδονίας διαπιστώθηκε η διάνοιξη τάφρων γύρω από τους οικισμούς, ενώ στη Νέα Νικομήδεια Μακεδονίας εντοπίστηκαν λείψανα δύο ομόκεντρων τοίχων.

Η διάνοιξη τάφρων και η κατασκευή περιβόλων γενικεύεται από τη Νεότερη Νεολιθική και μετά. Στις θέσεις Οτζάκι, ’ργισσα και Αράπη Μαγούλα Θεσσαλίας αλλά και στον οικισμό του Μακρύγιαλου Πιερίας τάφροι περιβάλλουν τον κατοικημένο χώρο, ενώ λείψανα τάφρων αναφέρονται και από τον οικισμό Αγία Σοφία Θεσσαλίας. Στο Οτζάκι μάλιστα οι ανασκαφείς διέκριναν την παρουσία πέντε τάφρων και δύο χωμάτινων περιβόλων. Στις θέσεις Σέσκλο και Διμήνι Θεσσαλίας ένα σύστημα κυκλικών λίθινων περιβόλων περιβάλλει τον οικιστικό πυρήνα, χωρίζοντας το εσωτερικό του σε διακριτές περιοχές παραγωγικής δραστηριότητας.

Η λειτουργία τέτοιων κατασκευών -λίθινων περιβόλων και τάφρων- έχει ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως από τους ανασκαφείς - ερευνητές που τις μελετούν.