Βορειότερα, στη Μακεδονία αλλά και σ’ όλη τη Βαλκανική, η χωροταξική οργάνωση του οικισμού διαφέρει από της Θεσσαλίας. Αν και εμφανίζονται και εδώ λόφοι συνεχούς κατοίκησης (τούμπες), ο πιο συνηθισμένος τύπος οικισμού είναι ο επίπεδος. Ο οικισμός δηλαδή αναπτύσσεται οριζόντια στο χώρο και απλώνεται σε μεγάλες εκτάσεις (η επιφάνεια κυμαίνεται κατά περίπτωση από 2 έως 60 στρέμματα), διατηρώντας μικρές υψομετρικές διαφορές από τη γύρω πεδινή περιοχή. Η κατά οριζόντιο επίπεδο οργάνωση του χώρου συμπίπτει συχνά χρονικά και με φαινόμενα ασυνεχούς κατοίκησης του ίδιου χώρου (διακοπή κατοίκησης για ένα ορισμένο διάστημα και επανακατοίκηση ενός άλλου τμήματος του ίδιου χώρου).

Η εξάπλωση των οριζόντιων ανοιχτών θέσεων (Θέρμη, ’σσηρος) και ο περιορισμένος αριθμός των λόφων συνεχούς κατοίκησης στη Μακεδονία έχουν ερμηνευθεί ως δηλωτικά διαφορών του τρόπου παραγωγής και οργάνωσης της οικονομίας (π.χ. ημινομαδικός χαρακτήρας της οικονομίας) μεταξύ της Μακεδονίας και των υπόλοιπων περιοχών, όπως της Θεσσαλίας. Η τάση για οριζόντια κατοίκηση που είναι αισθητή στη Μακεδονία εντάσσεται στο ευρύτερο σύστημα οικιακής οργάνωσης της Βαλκανικής, όπου εντοπίζονται παρόμοια φαινόμενα, μεγάλοι σε έκταση οικισμοί (Selevac Γιουγκοσλαβίας) με μικρό ύψος επιχώσεων (2-3 μέτρα) και μικρή και ασυνεχή διάρκεια κατοίκησης.