Kοινωνική διαστρωμάτωση

Στη Ρόδο ζούσαν και δραστηριοποιούνταν Έλληνες αλλά και άλλες εθνικότητες που είχαν συρρεύσει εκεί από τη δυτική Ευρώπη. Στην ανώτερη κοινωνική βαθμίδα συγκαταλέγονταν οι ευγενείς, Έλληνες και Φράγκοι (κάτοχοι μεγάλων ιδιοκτησιών), και η υψηλότερη τάξη των Ιωαννιτών ιπποτών. Ακολουθούσαν στην κοινωνική διάρθρωση οι έμποροι και όσοι ασχολούνταν με χρηματιστικές και ναυτιλιακές δραστηριότητες. Την κατώτερη βαθμίδα αποτελούσαν οι μικρέμποροι, οι μικροβιοτέχνες και η μεγάλη μάζα ντόπιων τεχνιτών και εργατών που απασχολούνταν στις βιοτεχνίες ζάχαρης και σαπουνιού, στο λιμάνι και στα οικοδομικά έργα που οι ιππότες πραγματοποιούσαν σε μεγάλη έκταση, κυρίως από τα μέσα του 15ου αιώνα και εξής, κάτω από την απειλή μιας πιθανής οθωμανικής επίθεσης. Οι Έλληνες επίσης δραστηριοποιούνταν ως διερμηνείς και εμπορικοί αντιπρόσωποι των ιπποτών. Η πόλη της Ρόδου διέθετε λοιπόν την εποχή της κυριαρχίας των ιπποτών τη μορφή δυτικοευρωπαϊκού αστικού κέντρου.

Ρόδιοι επίσης επάνδρωναν τα πλοία των Ιωαννιτών και ως το 1462 η σχετική υποχρέωση (marinura) μεταβιβαζόταν από τον πατέρα στο γιο. Το τάγμα των Ιωαννιτών ιπποτών χρησιμοποιούσε ως εργάτες μουσουλμάνους δούλους, τους argodolati των πηγών του αρχείου της Μάλτας. Στη Ρόδο επίσης διαβιούσαν εβραίοι έμποροι και τεχνίτες και μια μειονότητα Αρμενίων. Παράλληλα με την οικονομική άνθηση εμφανίζεται, ιδιαίτερα στο τέλος του 15ου και στην αρχή του 16ου αιώνα, έκλυση ηθών που αναγκάζει το μεγάλο μάγιστρο να παρέμβει, για να επαναφέρει στην τάξη ακόμη και αυτούς τους μοναχούς ιππότες. Έτσι, μαρτυρείται η ύπαρξη περιθωριακών ομάδων στην ιπποτοκρατούμενη Ρόδο. Στην ύπαιθρο οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία ή την κτηνοτροφία και ήταν ελεύθεροι γεωργοί ή δουλοπάροικοι.

Οικοδομικό έργο των Ιωαννιτών

Η οικοδομική δραστηριότητα του τάγματος στην πόλη της Ρόδου υπήρξε συνεχής, κατά τους δύο αιώνες της διακυβέρνησής του, καθότι η μεσαιωνική πόλη υπέστη εκτεταμένες καταστροφές από πολιορκίες (1440, 1480) και σεισμούς (1481). Η ιπποτική πόλη, όπως διαμορφώθηκε από το τάγμα στη θέση της αντίστοιχης βυζαντινής, είχε ισχυρή οχύρωση και χωριζόταν από εσωτερικό τείχος σε δύο μέρη: στο collachium (ή castrum ή castellum), όπου διέμεναν οι αδελφοί-μέλη του τάγματος και στεγάζονταν οι λειτουργίες του, και στο burgus, όπου διέμεναν οι λοιποί κάτοικοι της πόλης και διεξαγόταν το εμπόριο.