ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ (1204-1522)

H κατάκτηση

Οι πληροφορίες για τα Δωδεκάνησα το διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ της κατάληψης της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1204) και της εγκατάστασης των Ιωαννιτών ιπποτών (1309) στη Ρόδο είναι ελλιπείς. Το νησί ήταν ως το 1309 μια μακρινή επαρχία στα ασαφή νοτιοανατολικά όρια του βυζαντινού κράτους. Πολλοί βυζαντινοί διοικητές εναλλάχθηκαν με γενουάτες ναυάρχους στην αρχή του νησιού μετά την περίοδο διοίκησης από τους Γαβαλάδες (1204-1250), οπότε η σύνδεση με τη μητρόπολη του Βυζαντίου διατηρούνταν χαλαρή. Οι Γαβαλάδες κυβέρνησαν τη Ρόδο ως ανεξάρτητοι ηγεμόνες, με δικαίωμα κοπής δικών τους νομισμάτων.

Το 1306, ο γενουάτης τιμαριούχος της Ρόδου Vignolo di Vigniolo συμφώνησε με τους Ιωαννίτες ιππότες να καταλάβουν τα 2/3 της Ρόδου, τη Λέρο και τα 2/3 της Κω. Η κατάληψή τους ολοκληρώθηκε μεταξύ των ετών 1306-1309 με τη βοήθεια του Φιλίππου του Ωραίου, βασιλιά της Γαλλίας, του βασιλιά της Αγγλίας, του πάπα, του Καρόλου Β' Ανδεγαυού, βασιλιά της Νεάπολης και της Σικελίας, και των Γενουατών. Εκτός της εξουσίας τους παρέμειναν η Κάρπαθος και η Κάσος, που κατείχε η οικογένεια των Cornaro, και η Αστυπάλαια, η οποία βρισκόταν υπό την εξουσία της οικογένειας των Querini του δουκάτου της Νάξου.

Οι Ιωαννίτες αντιμετώπισαν με επιτυχία πολλαπλές προσπάθειες των Οθωμανών Τούρκων να καταλάβουν τη Ρόδο. H δεύτερη πολιορκία (26 Ιουνίου 1522 έως 2 Ιανουαρίου 1523) σηματοδοτήθηκε από την προδοσία του καγκελαρίου Andre d'Amaral και από την τακτική των Οθωμανών να απευθυνθούν στον εξουθενωμένο ροδιακό λαό με υποσχέσεις για σεβασμό της ζωής και της θρησκείας του, σε περίπτωση παράδοσης, υπερφαλαγγίζοντας έτσι τους ηγέτες του. Το Δεκέμβριο του 1522 πρεσβεία Λατίνων και Ελλήνων αναγκάστηκε να δηλώσει αποδοχή των όρων ειρήνης του τούρκου σουλτάνου Σουλεϊμάν Μεγαλοπρεπή, στον οποίο παραδόθηκε η Ρόδος και τα άλλα κάστρα των Ιωαννιτών στο δωδεκανησιακό χώρο.

Μετά την επίσημη υπογραφή της συνθήκης, οι Ιωαννίτες μαζί με 4-5 χιλιάδες λαού και τον έλληνα μητροπολίτη εγκατέλειψαν το νησί, την 1η Ιανουαρίου 1523, αναχωρώντας για την Κρήτη. Όσα από τα υπόλοιπα νησιά της Δωδεκανήσου δεν είχαν ακόμη κατακτηθεί παραδόθηκαν το ένα μετά το άλλο. Έτσι έκλεισε μια περίοδος 213 χρόνων δυτικής κυριαρχίας στη Ρόδο, η οποία συνδέθηκε ξανά -και πολιτικά- με το ζωτικό της χώρο, τη Μικρά Ασία. Για τη μεγάλη μάζα του ροδιακού λαού, η αλλαγή αυτή σήμαινε μόνο την αλλαγή κυριάρχου. Οι Ιωαννίτες, αφού περιπλανήθηκαν αρκετά, ζήτησαν από τον Κάρολο Ε' της Ισπανίας να μεταφέρουν την έδρα τους στη Μάλτα, η οποία και τους παραχωρήθηκε το 1530, για να μείνουν πλέον γνωστοί στην ιστορία ως Ιππότες της Μάλτας.