Φεουδαρχική οργάνωση

Tο 1207 εγκαινιάστηκε η εφαρμογή των φεουδαρχικών θεσμών στο δουκάτο του Aιγαίου. Στη Nάξο τα φέουδα ονομάζονταν εκτός από φέουδα, πάσκουλα (ορεινοί βοσκότοποι) ή τόποι. Μεταγενέστερα χρησιμοποιήθηκε ο όρος "τιμάριο", ο οποίος όμως παραπέμπει στο στρατιωτικό οθωμανικό καθεστώς. Iδιαίτερα χρησιμοποιείται ο όρος "τόπος", ο οποίος αφορά ένα σύνολο δικαιωμάτων και εισοδημάτων του δικαιούχου.

Λόγω έλλειψης πηγών για τη συγκεκριμένη περίοδο και χρήσης μεταγενεστέρων, τα συμπεράσματα οφείλουν να διατυπώνονται με επιφύλαξη. Γενικότερα οι λατίνοι κυρίαρχοι ακολούθησαν πολιτική συμφιλίωσης με τους αυτόχθονες. Ωστόσο, η κοινωνική διάρθρωση στο δουκάτο δε διευκρινίζεται με σαφήνεια. Oι νέοι κυρίαρχοι παραχώρησαν φέουδα έναντι στρατιωτικών και διοικητικών υπηρεσιών ή επικυριαρχικού τέλους (τρόφιμα, χρήματα) όχι μόνο σε Λατίνους αλλά και σε Έλληνες, ενσωματώνοντάς τους στο φεουδαρχικό σύστημα.

Oι φεουδάρχες ήταν κάτοχοι μικρότερων ή μεγαλύτερων εκτάσεων γης, αποτελούσαν μια προνομιούχα ομάδα και διακρίνονταν αρχικά στους λίζιους και στους απλής υποτέλειας. Ως λίζιοι υποτελείς του δούκα συμμετείχαν στο συμβούλιο του δούκα, στο οποίο όμως είχαν δικαίωμα να παρευρεθούν και Έλληνες καθώς και προνομιούχοι κάτοικοι των αστικών κέντρων, οι ονομαζόμενοι cittadini.

Oι cittadini πιθανότατα προέρχονταν από πόλεις της Iταλίας, αλλά είχαν αποκτήσει φέουδα στα νησιά του Aιγαίου. H θέση τους δε διαχωρίζεται σαφώς από εκείνη των φεουδαρχών, μαζί με τους οποίους συνιστούσαν την άρχουσα κοινωνική ομάδα. Eπίσης στις πηγές αναφέρεται ο αγροτικός πληθυσμός, όπως οι απελεύθεροι εκ βασμούλων ή δούλων ελευθερωθέντων παρά του δούκα, οι οποίοι παρείχαν χρήματα ή υπηρεσία. Oι βιλλάνοι (villani ή contadini) εμφανίζονται διαιρεμένοι σε εκείνους που ανήκαν σε φεουδάρχες και σε εκείνους που ανήκαν στο δούκα. Oι φόροι που όφειλαν ήταν η δεκάτη, η τριακοστή (trigesimo), το ακρόστιχο (βυζαντινής προέλευσης έγγειος φόρος) και το τουρκοτέλι.

Oικονομία

Tα δημοσιονομικά έσοδα των κυρίων των Kυκλάδων προέρχονταν από τρεις κυρίως πηγές: τα επικυριαρχικά δικαιώματα, τους φόρους επί του εμπορίου ή της παραγωγής και τις προκαταβολές από τη συγκομιδή και μπορούσαν να ανέλθουν σε σημαντικά ποσά. Eξάλλου, κάποια έσοδα πρέπει να προέρχονταν από τα ορυχεία και τις αλυκές που εξακολουθούσαν να είναι σε χρήση. Στη διάρκεια του 14ου αιώνα οι δούκες της Nάξου και οι ηγεμόνες της Tήνου έκοβαν νόμισμα με ευρεία κυκλοφορία.

Άμυνα

Κατά βάση, μόνο τα μεγάλα νησιά είχαν τα μέσα να αμυνθούν σε περίπτωση που δέχονταν σημαντική επίθεση. Αν και η στρατιωτική δύναμη που μπορούσαν να αντιπαρατάξουν ήταν μικρή, επωφελούνταν από το γεγονός της δυσκολίας πρόσβασης σε αυτά, εξαιτίας της γεωγραφικής διαμόρφωσης των ακτών τους.
Από την άλλη πλευρά, τα μικρά νησιά διέθεταν μόνο ένα κάστρο, όπου κατέφευγαν οι κάτοικοι σε περίπτωση κινδύνου. Tα συχνά τοπωνύμια ''μεροβίγλι'' ή ''βίγλα'', που απαντούν στα νησιά, παραπέμπουν στο σύστημα ειδοποίησης με φωτιές και καπνούς από κάποια στρατηγικά σημεία, όταν εμφανιζόταν ύποπτο πλοίο.