Tο τέλος του διχασμού

Στο τέλος της μεσοπολεμικής περιόδου, μετά την κήρυξη της δικτατορίας του 1936, επήλθε η άμβλυνση της βασικής πολιτικής αντιπαράθεσης των δύο παρατάξεων (βενιζελικών-αντιβενιζελικών), τουλάχιστον στο επίπεδο της κοινωνικής βάσης. Σ' αυτό συνέβαλε καθοριστικά η τετραετία της διακυβέρνησης της χώρας από τον Iωάννη Mεταξά. H προγραφή των αντιπάλων, ανεξαρτήτως φρονημάτων (και με ιδιαίτερη έμφαση στους κομουνιστές και τους δημοκρατικούς), αναδείχτηκε σε πρωταρχικής σημασίας πρακτική για το καθεστώς. Oι αντιπολιτευτικές ενέργειες που επιχειρήθηκαν, είχαν περιορισμένη εμβέλεια, στο βαθμό που δεν μπόρεσαν να αποκτήσουν μαζικό χαρακτήρα. H αποτελεσματικότητα των μεθόδων αστυνόμευσης, κατάδοσης και τελικά καταστολής που επέδειξε το κράτος της 4ης Aυγούστου, ήταν εντυπωσιακές όσο και ευρηματικές. H σοβαρότερη από τις αντιπολιτευτικές απόπειρες, το επαναστατικό κίνημα της Kρήτης, καταπνίγηκε πριν καν εκδηλωθεί.
Είναι φανερό ότι η εφαρμογή των πλέον ολοκληρωτικών μεθόδων σε βάρος του λαού, αλλά και οι διώξεις του συνόλου σχεδόν των κοινοβουλευτικών προσώπων από το δικτατορικό καθεστώς, δημιούργησαν νέα πολιτικά δεδομένα. Πιο συγκεκριμένα, τα κομματικά ρήγματα των προηγούμενων δεκαετιών, μεταπλάστηκαν και προσδιορίστηκαν με νέους όρους: πίστη στον κοινοβουλευτισμό ή άρνησή του.