ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΣ. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞ. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Μεταξύ του 1836 και του 1839 ο λαϊκός ζωγράφος Π. Ζωγράφος προσκλήθηκε από το Μακρυγιάννη να δημιουργήσει μια εικονογραφία της Επανάστασης. Το έργο στηρίχθηκε σε αφηγήσεις του Μακρυγιάννη, όπως και τα σχετικά με τις μάχες σχόλια που συνοδεύνουν κάθε πίνακα. Ο πίνακας που παρουσιάζεται είναι ο πρώτος από τους είκοσι τέσσερις συνολικά και έχει θέμα την εκπλήρωση του σχεδίου της Θείας Πρόνοιας για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Η τελευταία εικονίζεται ανάμεσα στον Όθωνα και την Αμαλία, ενώ παρίστανται ο λαός, ο κλήρος και οι βασιλείς των Μεγάλων Δυνάμεων.
Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη.
Λεύκωμα της Επανάστασης του 21: Mε χέρι Π. Zωγράφου και σκέψη I. Mακρυγιάννη, Εκδόσεις Μέρμηγκα, εικ. 1.
© Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αθήνα.

P. Hess, Η άφιξη του βασιλιά Όθωνα στο Ναύπλιο.
Ελαιογραφία σε μουσαμά 2,37x4,16 μ.
Αθήνα, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. IΓ', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 34.
© Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα.

Ο Α. Πολυζωίδης (1802-1873).
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ.), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ', Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 50.
Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
© Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα.

Ο Γ. Γλαράκης (1836-1914).
Κατά τη διάρκεια της άσκησης των καθηκόντων του ως υπουργός των Εσωτερικών, από το 1837 ως το 1849, βοήθησε ιδιαίτερα το κόμμα των Ναπαίων και ακολούθησε μια στάση φιλορωσική.

Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ.), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ', Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 75.
© Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα.

Η Νύχτα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843.
Πίνακας άγνωστου ζωγράφου. Στο κέντρο διακρίνεται ο Δημήτριος Καλλέργης έφιππος, ενώ από ένα παράθυρο των ανακτόρων προβάλλουν ο Όθωνας ντυμένος με ελληνική στολή και η Αμαλία.

Αθήνα, Συλλογή Λ. Ευταξία.
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ.), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ', Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 91.
© Συλλογή Λ. Ευταξία, Αθήνα.

Ο Ανδρέας Μεταξάς (1790-1860).
Καταγόταν από την Κεφαλλονιά. Με την έναρξη της Επανάστασης του 1821 προσήλθε στην Πελοπόννησο επικεφαλής ένοπλου σώματος Επτανησίων και έλαβε μέρος σε αρκετές μάχες. Υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής του Καποδίστρια, μετά τη δολοφονία του οποίου διετέλεσε αρχηγός του ρωσικού κόμματος.

Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ.), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ', Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 106.
© Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα.

Ο Ιωάννης Κωλέττης (1773-1847).
Ηπειρώτης πολιτικός που πρωταγωνίστησε στην πολιτική ζωή του ελληνικού κράτους στις δεκαετίες του 1830 και του 1840. Υπήρξε ηγέτης του γαλλικού κόμματος και στήριζε τη δύναμή του στις σχέσεις του με τους ρουμελιώτες καπετάνιους αλλά και στην ικανότητά του να εξουδετερώνει τους αντιπάλους του δρώντας παρασκηνιακά.

Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ.), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ', Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 118.
© Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα.

Ο Αντώνης Κριεζής (1796-1847).
Καταγόταν από την Ύδρα και έλαβε μέρος σε αρκετές ναυμαχίες κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.

Αθήνα, Πολεμικό Μουσείο.
© Πολεμικό Μουσείο, Αθήνα.

Πορτρέτο του Όθωνα σε νεαρή ηλικία.
Ελαιογραφία του Joseph Stieler 0,89x0,86 μ.
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.
Delivorrias, A., Fotopoulos, D., Greece at the Benaki Museum, Benaki Museum, Athens 1997, σ. 561, εικ. 985.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Ο Δημήτριος Βούλγαρης (1802-1877).
Γιος υδραίου προύχοντα και σύζυγος της κόρης του Λάζαρου Κουντουριώτη. Έλαβε μέρος στην Επανάσταση και κατέλαβε διοικητικά αξιώματα. Από το 1855 ως το 1874 διετέλεσε οχτώ φορές πρωθυπουργός, ενώ πρωτοστάτησε στην έξωση του Όθωνα. Απέκτησε την προσωνυμία "Τσουμπές" λόγω της προυχοντικής υδραίικης ενδυμασίας που φορούσε.

Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης (1805-1868), γιος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Αν και ήταν σε εφηβική ηλικία, έλαβε μέρος σε μάχες από την αρχή της Επανάστασης. Για τον ηρωισμό που επέδειξε αποκλήθηκε "Γενναίος".
Αθήνα, Βιβλιοθήκη της Βουλής.
© Βιβλιοθήκη της Βουλής, Αθήνα.

Ο βασιλιάς Όθωνας και η βασίλισσα Αμαλία εγκατέλειψαν τη χώρα στις 12 Οκτωβρίου του 1862.
Στη λιθογραφία εικονίζεται η αποβίβαση του βασιλικού ζεύγους από το πλοίο Αμαλία και η άμεση επιβίβασή του στο βρετανικό ατμόπλοιο Σκύλλα με το οποίο μεταφέρθηκαν στη Βενετία.

Έγχρωμη λαϊκή λιθογραφία 47x69/50x71 εκ.
Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο αρ. εισ. 4948/56.
Χριστόπουλος, Γ. (εκδ), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 198.
© Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα.

Ο Ψαριανός Κωνσταντίνος Κανάρης (1790-1877) υπήρξε ο γνωστότερος μπουρλοτιέρης στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Αν και σε προχωρημένη ηλικία, πρωταγωνίστησε στην έξωση του Όθωνα αλλά και στις πολιτικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις της περιόδου της αντιβασιλείας.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Πορτρέτο του βασιλιά Γεωργίου κατά τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του (1863-1913).
Ελαιογραφία άγνωστου έλληνα ζωγράφου 0,27x0,22 μ.
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.
Delivorrias, A., Fotopoulos, D., Greece at the Benaki Museum, Benaki Museum, Athens 1997, σ. 588, εικ. 1038.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Μια σειρά νέων πολιτικών αναδεικνύονται πρωθυπουργοί κατά την περίοδο 1865-75, στη διάρκεια της οποίας παρατηρείται πολιτική αστάθεια. Στη φωτογραφία ο Επαμεινώνδας Δεληγιώργης (1829-1879).
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος (1814-1883).
Μανιάτης στην καταγωγή, άσκησε τη δικηγορία στην Καλαμάτα. Έλαβε μέρος στην Κρητική Επανάσταση του 1841 και διετέλεσε δέκα φορές πρωθυπουργός.

Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Γελοιογραφία που δημοσιεύθηκε στο Νέο Αριστοφάνη στις 27 Δεκεμβρίου 1888 και η οποία σατιρίζει το κλίμα των συνεδριάσεων της Βουλής. Στο κέντρο εικονίζονται ο Τρικούπης και ο Δηλιγιάννης.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Μπρατζιώτη, Λ., Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η εποχή του: 4 Nοεμβρίου-7 Δεκεμβρίου 1996, Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1996, σ. 139, εικ. 195.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

’ποψη της Παλαιάς Βουλής στην οδό Σταδίου. Στις αρχές του 19ου αιώνα υπήρξε οικία Κοντοσταύλου, ενώ στα 1834 ήταν η προσωρινή κατοικία του Όθωνα. Το 1843 πραγματοποιούνται εδώ οι εργασίες της Εθνικής Συνέλευσης, ενώ στα 1854 αποτεφρώνεται ολοσχερώς. Από το 1875 λειτουργεί το ανακαινισμένο κτήριο της Παλαιάς Βουλής, η οποία στέγασε την κοινοβουλευτική ζωή στο μεγαλύτερο μέρος του 19ου αιώνα.
Παπαϊωάννου, Θ., Ενθύμιον Αθηνών: Η Αθήνα, ο Πειραιάς και τα Προάστια στις αρχές του αιώνα μας, Εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 1984, σ. 182-183.
© Θ. Παπαϊωάννου.

Χάρτης που απεικονίζει τη διοικητική διαίρεση του ελληνικού κράτους κατά τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα.
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 23.
© Εκδοτική Αθηνών.

Η διάλυση των ατάκτων και η οργάνωση τακτικού στρατού ενέτεινε τη δυσαρέσκεια των ενόπλων της επαναστατικής περιόδου στα χρόνια της αντιβασιλείας. Η λιθογραφία είναι του Leon Noel και απεικονίζει έλληνες ατάκτους.
Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη.

Χριστόπουλος, Γ,(εκδ), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 26.
© Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αθήνα.

Ο Γκέοργκ Λούντβιχ φον Μάουρερ (1790-1872).
Νομομαθής με σημαντικό επιστημονικό έργο. Ως μέλος της αντιβασιλείας (1833-34) είχε την ευθύνη, εκτός του εκκλησιαστικού ζητήματος, της συγκρότησης της ποινικής νομοθεσίας και της οργάνωσης της διοίκησης. Σημαντικό είναι το τρίτομο έργο του O Eλληνικός Λαός που εκδόθηκε στη Γερμανία στα 1835.

Aθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη.
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ.), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 36.
© Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αθήνα.

Το Πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας το 1844.
Αθήνα, Βιβλιοθήκη της Βουλής.

Ανατύπωση πρωτότυπου χειρογράφου του Συντάγματος του 1844 από το αρχείο πολυτίμων της Βουλής των Ελλήνων, Εκδόσεις Επτάλοφος, Αθήνα 1995.
© Βιβλιοθήκη της Βουλής, Αθήνα.

Ο Γεώργιος Α' κατά το πρώτο έτος της βασιλείας του.
Γερμανική λιθογραφία 0,60x0,44 μ.
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.
Delivorrias, A., Fotopoulos, D., Greece at the Benaki Museum, Benaki Museum, Athens 1997, σ. 589, εικ. 1040.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Φωτογραφία του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου. Ο μεσσήνιος πολιτικός υπήρξε θιασώτης του κοινοβουλευτισμού και σχημάτισε την πρώτη κυβέρνηση κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας μετά τη νίκη του στις εκλογές του 1875.
Αθήνα, Αθήνα Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Πίνακας του Ν. Ορλώφ που απεικονίζει συνεδρίαση της Βουλής κατά τη δεκαετία του 1880. Στο βήμα διακρίνεται ο Χαρίλαος Τρικούπης, ενώ στα έδρανα βρίσκεται μεταξύ άλλων και ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης.
Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Χριστόπουλος, Γ. (εκδ), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1881 ως 1913, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 31.
© Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα.

Ο κόμης Φον Άρμανσμπεργκ (1787-1853).
Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
Χριστόπουλος, Γ. (εκδ), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 36.
© Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος.

Ο Σπυρίδων Τρικούπης (1788-1873).
Υπήρξε γόνος μιας από τις σημαντικότερες οικογένειες του Μεσολογγίου και στη διάρκεια της Επανάστασης κατέλαβε σημαντικές διοικητικές θέσεις. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Α. Μαυροκορδάτου και ένας από τους ηγέτες του αγγλικού κόμματος. Ήταν σύζυγος της αδερφής του Μαυροκορδάτου και πατέρας του Χ. Τρικούπη. Υπήρξε συγγραφέας του τετράτομου έργου Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης.

Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα.

Το Πανεπιστήμιο λειτούργησε ως χώρος ριζοσπαστικοποίησης της πολιτικής ζωής του τόπου. Εικόνα του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη.
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1833 ως 1881, τ. ΙΓ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 463.
© Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αθήνα.

Ο Γεώργιος Τυπάλδος Ιακωβάτος (1813-1882).
Απόγονος παλιάς αρχοντικής οικογένειας από την Κεφαλλονιά. Υπήρξε από τους πλέον σημαντικούς ριζοσπάστες βουλευτές στην Ιόνιο Βουλή και μετά την Ένωση στην ελληνική. Ήταν φίλος του Διονύσιου Σολωμού, τον οποίο βοήθησε στη συλλογή δημοτικών τραγουδιών, δημοτικιστής και συγγραφέας της Ιστορίας της Ιονίου Ακαδημίας.

Ληξούρι Κεφαλλονιάς, Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη.
Ελληνική Εκπαιδευτική Εγκυκλοπαίδεια, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, 9β, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1990, σ. 235.
©Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη, Ληξούρι Κεφαλλονιάς.

Ο Ρόκκος Χοϊδάς (1830-1890).
Απόγονος αρχοντικής οικογένειας από την Κεφαλλονιά. Ήταν γιος ιερολοχίτη, αγωνιστή της Επανάστασης, και υπήρξε φορέας δημοκρατικών και αντιμοναρχικών ιδεών για τις οποίες φυλακίστηκε.

Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 9β, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1990, σ. 449.
© Εκδοτική Αθηνών.

Ο Χαρίλαος Τρικούπης (1832-1896).
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης (1826-1905).
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ο Ιωάννης Κωλέττης.
Μαρκεζίνης, Σ., Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος: Η Αναγέννησις της Ελλάδος 1828-1862, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα 1966, σ. 204.
© Εκδόσεις Πάπυρος.

Γελοιογραφία της εποχής που σατιρίζει τη διαμάχη αυτοχθόνων- ετεροχθόνων.
Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη.
Χριστόπουλος, Γ.(εκδ), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους: Νεώτερος Ελληνισμός από 1831 ως 1881, τ. ΙΓ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977, σ. 460.
© Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αθήνα.

Η παρέμβαση του Ιωάννη Κωλέττη (φωτογραφία) στη διαμάχη αυτοχθόνων- ετεροχθόνων υπήρξε καθοριστική, καθώς με την αγόρευσή του έθεσε το ζήτημα σε νέες βάσεις.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ο ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος (1815-1891).
Πίνακας του Β. Κοντόπουλου.
Αθήνα, Συλλογή Πανεπιστημίου Αθηνών.
Kαμπάνης, A, Eκατόν Πενήντα Χρόνια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου 1837-1987: Προσωπογραφίες από την συλλογή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Έκδοση του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, Αθήνα 1987, σ. 142.
© Συλλογή Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η επιστολή που έστειλε ο Χαρίλαος Τρικούπης στον εισαγγελέα Εφετών, με την οποία παραδέχεται ότι είναι ο συγγραφέας του άρθρου "Τίς Πταίει;" στην εφημερίδα Καιροί στις 4 Ιουλίου 1874.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Μπρατζιώτη, Λ., Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η εποχή του: 4 Νοεμβρίου-7 Δεκεμβρίου 1996, Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1996, σ. 109, εικ. 71.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ένα από τα σημαντικότερα συνθήματα της αντιπολιτευτικής πολιτικής του Θ. Δηλιγιάννη ήταν και το "κάτω οι φόροι". Γελοιογραφία με λεζάντα "τα αποτελέσματα των φόρων του Τρικούπη" που δημοσιεύθηκε στο Νέο Αριστοφάνη στις 28 Νοεμβρίου 1887.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Μπρατζιώτη, Λ., Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η εποχή του: 4 Nοεμβρίου-7 Δεκεμβρίου 1996, Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1996, σ. 138, εικ. 186.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Χάρτης που απεικονίζει την επέκταση του ελληνικού κράτους κατά το 19ο αιώνα.
Επεξεργασία Ι.Μ.Ε.

Γελοιογραφία σχετική με το Ανατολικό Ζήτημα. Δημοσιεύθηκε στο Νέο Αριστοφάνη το 1876. Εμφανίζονται οι Μεγάλες Δυνάμεις καθώς και οι βαλκάνιοι διεκδικήτες των εδαφών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Σαπρανίδης, Δ, Ιστορία της Πολιτικής Γελοιογραφίας στην Ελλάδα, τ. Α', Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1975, σ. 111.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Οροφύλακες. Το σώμα των οροφυλάκων συστάθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1830 με κύριο στόχο την καταδίωξη των ληστών ιδίως στις ορεινές μεθοριακές επαρχίες του ελληνικού κράτους.
Κολιόπουλος, Γ., Ληστές: Η Κεντρική Ελλάδα στα μέσα του 19ου αιώνα, Εκδόσεις Ερμής, Αθήνα 1988.
© Εκδόσεις Ερμής.

Πορτρέτο του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου (1791-1865).
Ελαιογραφία άγνωστου ευρωπαίου ζωγράφου 0,75x0,58μ.
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.
Fotopoulos, D., Delivorrias, A., Greece at the Benaki Museum, Benaki Museum, Athens 1997, σ. 563, εικ. 989.
© Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Ο Θεόδωρος Γρίβας (1797-1862).
Παλαίμαχος οπλαρχηγός της Επανάστασης του 1821 και πολιτικός φίλος του Κωλέττη. Προκάλεσε εξέγερση στην περιοχή του (Ακαρνανία) τον Απρίλιο του 1844, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, με στόχο την καταψήφιση της κυβέρνησης του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου.

Μαρκεζίνης, Σ., Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος 1828-1964: Η Αναγέννησις της Ελλάδος 1828-1862, τ. Α', Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα 1966, σ. 63.
© Εκδόσεις Πάπυρος.

Έκτακτο παράρτημα που εξέδωσε η εφημερίδα Φως στις 10 και 12 Οκτωβρίου του 1862 σχετικά με την έξωση του Όθωνα. Στο ίδιο κείμενο γίνεται αναφορά στη συγκρότηση προσωρινής κυβέρνησης και στη σύγκληση Εθνοσυνέλευσης.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Μπρατζιώτη, Λ., Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η εποχή του: 4 Nοεμβρίου-7 Δεκεμβρίου 1996, Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1996, σ. 103, εικ. 33.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.

Ο λόγος του Γεωργίου Α' που εκφωνήθηκε κατά την έναρξη της νέας Βουλής μετά τις εκλογές του Ιουλίου του 1875.
Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.
Μπρατζιώτη, Λ., Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η εποχή του: 4 Νοεμβρίου-7 Δεκεμβρίου 1996, Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1996, σ. 112, εικ. 73.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα.


ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΣ. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞ. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ