Ο θεσμός των λειτουργιών -που αποτελούσε ένα είδος άμεσης φορολόγησης- ήταν η υποχρέωση που αναλάμβαναν οι ισχυρότεροι οικονομικά Αθηναίοι και μέτοικοι να καλύψουν με δικά τους έξοδα ορισμένες δαπάνες που στην ουσία αφορούσαν το σύνολο των πολιτών. Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. ο θεσμός των λειτουργιών προκαλούσε τον ανταγωνισμό των πλούσιων ιδιωτών, ενώ τον 4ο αιώνα π.Χ. ήταν δυσκολότερο να βρεθούν άτομα πρόθυμα να αναλάβουν τέτοιου είδους δαπάνες.


Εάν ο υποψήφιος για την ανάληψη μίας λειτουργίας διαφωνούσε με την εκλογή του, έπρεπε να υποδείξει κάποιον άλλον, που να ήταν πλουσιότερος, και άρα καταλληλότερος να επιφορτιστεί το κόστος. Σε περίπτωση που ο δεύτερος θεωρούσε ότι αδικούνταν με την υπόδειξη αυτή μπορούσε να ζητήσει τη λεγόμενη αντίδοσι, δηλαδή την ανταλλαγή της περιουσίας του με τον πρώτο, έτσι ώστε παίρνοντας την περιουσία που θεωρούσε μεγαλύτερη να αναλάβει ο ίδιος την οικονομική υποχρέωση προς την πόλη.

Στις σημαντικότερες λειτουργίες συγκαταλέγονταν οι εξής:
H τριηραρχία· ήταν η δαπανηρότερη λειτουργία και αφορούσε την προσφορά χρημάτων για την κατασκευή, τη συντήρηση ή την επάνδρωση μιας τριήρους για ένα χρόνο.
Η χορηγία· ήταν η ανάληψη της δαπάνης για την προετοιμασία του χορού που θα συμμετείχε σε δραματικούς και σε λυρικούς αγώνες. Υπολογίζεται ότι υπήρχαν ενενήντα επτά χορηγίες το χρόνο, ενώ τη χρονιά των Παναθηναίων ο αριθμός τους ανερχόταν σε εκατόν δεκαοκτώ.
Η γυμνασιαρχία· ήταν η καταβολή των εξόδων για την εκγύμναση και τη διατροφή των αθλητών που θα λάμβαναν μέρος σε γυμνικούς αγώνες.


Η εστίαση· ήταν η ανάληψη της δαπάνης για την πραγματοποίηση δημόσιου γεύματος, κυρίως σε περιόδους εορτών, τελετών και αγώνων.
Η αρχιθεωρία· ήταν η καταβολή των εξόδων για την αποστολή αθηναϊκής πρεσβείας στις μεγάλες πανελλήνιες εορτές ή στα μαντεία.
Η αρρηφορία· ήταν η ειδική δαπάνη που κατέβαλλαν οι γονείς των αρρηφόρων για τα έξοδά τους, στα πλαίσια των γιορτών των Παναθηναίων.



| εισαγωγή | πολιτική εξέλιξη της κλασικής Αθήνας | Αθηναϊκό πολίτευμα | πρόσωπα | Κλασική Εποχή

Σημείωση: Επιλέγοντας τις εικόνες μπορείτε να δείτε αυτές σε μεγέθυνση, καθώς και τις επεξηγήσεις τους.
Οι υπογραμμισμένες παραπομπές (links) οδηγούν σε σχετικά με αυτές κείμενα, ενώ οι μη υπογραμμισμένες αποτελούν επεξηγηματικό γλωσσάρι.