Οι Μακεδόνες μέχρι τον 6ο αιώνα π.Χ. αποτελούσαν μία ομάδα ποιμενικών εθνών. Επικεφαλής τους ήταν ο βασιλιάς από το γένος των Αργεαδών. Κατά την τοπική παράδοση, τα μέλη του γένους αυτού κατάγονταν από τον Αργέα, γιο του Μακεδόνα, που είχε αδελφούς τον Πίερο, τον Άμαθο και το Βρούσι. Οι Αργεάδες μετανάστευσαν στην Ημαθία από το 'Aργος Ορεστικό κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. Όμως οι ίδιοι υποστήριζαν ότι κατάγονται από τον Ηρακλείδη Τήμενο, βασιλιά του Άργους. Την ίδια περίοδο, την 'Aνω -σημερινή δυτική- Μακεδονία κατοικούσαν τα συγγενή προς τους ηπειρώτες Μολοσσούς φύλα των Πελαγόνων, Λυγκηστών, Ορεστών και Ελιμιωτών. Στα τέλη του 6ου αιώνα, οι Μακεδόνες μετά την υποταγή τους στους Πέρσες επέβαλαν την κυριαρχία τους στα έθνη της Άνω Μακεδονίας, τα οποία ωστόσο διατήρησαν τους βασιλικούς οίκους τους και την εσωτερική τους αυτονομία.

Οι πληροφορίες που έχουμε για τους πρώιμους χρόνους της μακεδονικής ιστορίας είναι διάσπαρτες και η ανασύνθεση της πολιτειακής οργάνωσης της Μακεδονίας στηρίζεται σε μεταγενέστερες μαρτυρίες. Ο βασιλιάς, αρχικά αιρετός αρχηγός της πατριάς των ποιμένων, συγκέντρωσε μετά τη μόνιμη εγκατάσταση των Μακεδόνων την πολιτική, στρατιωτική και θρησκευτική εξουσία. Η εξουσία αυτή, ωστόσο, ελεγχόταν από τη συγκέντρωση του στρατού ("το κοινόν των Μακεδόνων πλήθος"). Η συνέλευση είχε τη δικαιοδοσία να εκλέγει και να καθαιρεί τον βασιλιά και να εκδικάζει τις υποθέσεις προδοσίας. Στην Άνω Μακεδονία αναφέρεται η συνέλευση των "Πελιγάνων", των αρχηγών των μικρότερων εθνών. Σταδιακά, κατά τον 6ο αιώνα π.Χ., στην Κάτω Μακεδονία δημιουργήθηκαν πόλεις, οι οποίες όμως δε διέθεταν την αυτονομία των πόλεων κρατών της νότιας Ελλάδας. Η βασιλική εξουσία ισχυροποιήθηκε ιδιαίτερα κατά τη βασιλεία του Αλεξάνδρου Α' του Φιλέλληνα. Εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι η Μακεδονία αποτελούσε το περάσμα στη νότια Ελλάδα, πέτυχε την επέκταση του βασιλείου του, στην περιοχή μεταξύ των ποταμών Αξιού και Στρυμόνα. Αποκτώντας τότε την κυριότητα των ορυχείων χρυσού της περιοχής έκοψε τα πρώτα νομίσματα, αντιγράφοντας τον τύπο των ντόπιων Θρακών Βισαλτών. Η περίοδος αυτή σηματοδοτεί τη σταδιακή ενίσχυση των επαφών με τη νότια Ελλάδα. Παρά τη συμμετοχή όμως του ίδιου του Αλεξάνδρου στους Ολυμπιακούς Αγώνες, η Μακεδονία -λόγω της αρχαϊκής κοινωνικής της οργάνωσης- παρέμεινε ως τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. στο περιθώριο του ελληνικού κόσμου.