| Εισαγωγή
|
|
|
|
Τ
α διαθέσιμα κείμενα, αυτής της περιόδου, για τον Μυστρά
είναι ελάχιστα και δεν παρέχουν αρκετές πληροφορίες
για τις διάφορες κοινωνικές ομάδες της πόλης. Τα υπάλληλα
στρώματα, οι ομάδες με χαμηλή
κοινωνική θέση αγνοούνται από τις πηγές της εποχής. Οι
χρονογράφοι, αλλά και τα επίσημα
έγγραφα, χρυσόβουλλα,
αργυρόβουλλα, επισκοπικές πράξεις
μιλάνε για το δεσπότη, τους
εκκλησιαστικούς αξιωματούχους, την υψηλή αριστοκρατία. Ο
λόγος των περιθωριακών, των κοινωνικά αποκλεισμένων,
των γυναικών, δεν έφθασε ως εμάς κι ίσως ποτέ δε θα
μάθουμε για τις αντιλήψεις και τις
συμπεριφορές αυτών των κοινωνικών ομάδων. Το ενδιαφέρον μας εστιάζεται λοιπόν, αναγκαστικά, στην υψηλή αριστοκρατία και στις δραστηριότητές της. Την αριστοκρατία του δεσποτάτου του Μοριά αποτελούσαν δύο διαφορετικά στρώματα. Η πρώτη ομάδα ήταν οι γηγενείς αριστοκράτες, που αντλούσαν την ισχύ τους από τις μεγάλες εκτάσεις γης που έλεγχαν και από το κύρος που διέθεταν στην τοπική κοινωνία του Μυστρά. Η δεύτερη ομάδα περιελάμβανε την αριστοκρατία της Κωνσταντινούπολης, που από τις αρχές του 14ου αιώνα φθάνει στην πόλη για να πλαισιώσει την πολιτική εξουσία και να αντιμετωπίσει τους Φράγκους στο πεδίο της μάχης. |
| Επήλυδες
αριστοκράτες
|
|
|
Ο
ι αριστοκράτες που προέρχονται από την Κωνσταντινούπολη διακρίνονται για
την πίστη τους στο
θεσμό της μοναρχίας. Πλαισιώνουν τους δεσπότες, καταλαμβάνουν υψηλά
πολιτικά και
στρατιωτικά αξιώματα κι επιδιώκουν να αποκτήσουν γαίες στην
Πελοπόννησο. Οι Φραγκόπουλοι,
οι Παλαιολόγοι,
οι Λασκάρηδες, οι Ραούλ είναι
οικογένειες από την Κωνσταντινούπολη, που από το
14ο αιώνα φθάνουν στον Μυστρά. Φέρνουν μαζί τους τα εκλεπτυσμένα
γούστα της
Πρωτεύουσας
και διαφορετικές αισθητικές αντιλήψεις. Στις αρχές του 14ου αιώνα, η
ανέγερση του ναού
της
Οδηγήτριας, με τα κωνσταντινουπολίτικα χαρακτηριστικά, αποτελεί τομή
στην τοπική
ιστορία.
Ο Μυστράς ξεφεύγει τότε από τα στενά επαρχιακά πλαίσια και η ζωή των
ανώτερων
κοινωνικών ομάδων
αρχίζει να μιμείται τα ήθη της Πρωτεύουσας. Η πνευματική κίνηση της πόλης χρωστά επίσης πολλά στους επήλυδες αριστοκράτες. Ο Μυστράς ήδη από το 14ο αιώνα προσελκύει διανοούμενους, με υψηλή κοινωνική θέση, οι οποίοι κινούνται πέρα από τα όρια, που θέτει ο επίσημος λόγος της Εκκλησίας και του Πατριαρχείου. Η ανεκτικότητα της αυλής του δεσποτάτου του Μοριά και η περιορισμένη ισχύς της τοπικής Μητρόπολης αποτελούν παράγοντες, που ευνοούν νέους φιλοσοφικούς και ιδεολογικούς προσανατολισμούς. |
| Αυτόχθονες
αριστοκράτες
|
|
|
|
Η
πελοποννησιακή γαιοκτητική αριστοκρατία κάνει αισθητή την
παρουσία της και στον Μυστρά,
το διοικητικό κέντρο του δεσποτάτου του Μοριά. Σημαντικές
οικογένειες της Πελοποννήσου
επιλέγουν την πόλη, ως τόπο κατοικίας. Ονόματα όπως Χειλάδες, Τζαούσιοι, Σγουρομάλληδες,
Λαμπούδιοι,
εμφανίζονται στις πηγές, που αναφέρονται
στον Μυστρά και την περιοχή του. Φαίνεται
ότι οι περισσότερες απ’ αυτές τις οικογένειες είχαν κτήματα στη
Λακωνία κι έμεναν στην
πρωτεύουσα του δεσποτάτου του Μοριά. Οι Πελοποννήσιοι αριστοκράτες αντιδρούν συχνά στις βουλήσεις της κεντρικής εξουσίας. Στόχος τους είναι η απόκτηση περισσότερων προνομίων και φοροαπαλλαγών για τις γαίες τους, πράγμα που τους φέρνει σε σύγκρουση με τους δεσπότες. Η εσωτερική ιστορία του δεσποτάτου του Μοριά, είναι μια σειρά ένοπλων συγκρούσεων ανάμεσα στο στρατό του δεσπότη και στα στρατεύματα των ισχυρών, ντόπιων αριστοκρατών. Οι συγκρούσεις αυτές καταλήγουν, συνήθως, σε προσωρινούς συμβιβασμούς, που δε δίνουν οριστική λύση στα πολιτικά προβλήματα του κράτους. Συχνό είναι το φαινόμενο της ανάμιξης ξένων δυνάμεων σ’ αυτές τις διαμάχες. Οι βαρόνοι του πριγκιπάτου της Αχαΐας συμμαχούν με τους Βυζαντινούς μεγαλογαιοκτήμονες, ενώ η κεντρική εξουσία, από τα τέλη του 14ου αιώνα, ζητά συχνά την τουρκική συνδρομή. Αυτά τα πολιτικά προβλήματα εξασθενούν την άμυνα της Πελοποννήσου και τελικά διευκολύνουν την τουρκική κατάκτηση στα 1460. |
